Əmək Məcəlləsinə məsafədən iş anlayışının əlavə edilməsi ilə bağlı müzakirələr göstərir ki, ölkədə əmək münasibətlərinin yeni mərhələsi formalaşır. Layihə distant modeldə çalışanların hüquqi statusunu dəqiqləşdirməyi, onların əmək funksiyalarını evdən və ya digər qeyri-ənənəvi məkanlardan yerinə yetirməsinə dair hüquqi əsas yaratmağı hədəfləyir. Sənəd həmçinin işəgötürənin xammalından və istehsal vasitələrindən istifadə edərək məsafədən çalışan işçilərin də Məcəllə çərçivəsinə daxil olduğunu təsdiqləyir ki, bu da mövcud qaydaların genişlənməsi deməkdir.
Qlobal miqyasda məsafədən iş uzun müddətdir əmək bazarının əsas transformasiya tendensiyalarından biri hesab olunur. Beynəlxalq Əmək Təşkilatının məlumatına əsasən pandemiyadan sonra Avropada və Şimali Amerikada əmək fəaliyyətlərinin təxminən dörddə biri hibrid və ya tam distant modeldə həyata keçirilir, Asiya ölkələrində isə rəqəmsallaşma ilə paralel şəkildə bu göstərici davamlı artım nümayiş etdirir. Bu modelin iqtisadi təsirləri müxtəlif istiqamətlərdə özünü göstərir. Məhsuldarlığın artması, əməliyyat xərclərinin azalması və işçi bazasının coğrafi sərhədlərdən asılılığının zəifləməsi şirkətlərə daha elastik biznes mexanizmləri qurmağa imkan yaradır. Azərbaycan üçün də distant işin normativləşdirilməsi rəqəmsal iqtisadiyyatın genişlənməsi, regional istedadların əmək bazarına daha effektiv cəlb olunması və dövlət xərclərinin optimallaşdırılması baxımından əhəmiyyətli addımdır.
Yeni anlayışın Məcəlləyə daxil edilməsi işçi hüquqlarının qorunmasını da gücləndirir. Qlobal təcrübə göstərir ki, distant iş yalnız texniki imkanların yaradılması ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda iş vaxtı, təhlükəsizlik, məlumat mühafizəsi və məsuliyyət bölgüsü kimi mexanizmlərin dəqiqləşdirilməsini tələb edir. Avropa İttifaqında qəbul edilən rəqəmsal iş normalarında işçinin fasilə hüququ, kiber təhlükəsizliyin təminatı və məsafədən əmək münasibətlərinin şəffaflıq tələbləri xüsusi vurğulanır. Azərbaycan qanunvericiliyində bu yanaşmanın tətbiqi əmək münasibətlərinin beynəlxalq standartlara yaxınlaşdırılmasını təmin edir və şirkətlərin rəqəmsal transformasiya prosesini daha sistemli şəkildə idarə etməsinə şərait yaradır.
Məsafədən işin qanuniləşdirilməsi həm də regionlarda məşğulluq imkanlarının bərabərləşməsinə töhfə verə bilər. Statistikalar göstərir ki, bir çox ölkələrdə distant model kənd və şəhər arasındakı əmək fəallığı fərqini azaltmağa kömək edib. İnfrastrukturun gücləndiyi, rəqəmsal xidmətlərə çıxışın genişləndiyi dövrdə Azərbaycan üçün də oxşar dinamikanı gözləmək mümkündür. Bu, xüsusilə gənclərin əmək bazarına inteqrasiyasını asanlaşdırır və insan kapitalının ölkə daxilində daha səmərəli bölgüsünü stimullaşdırır.
Ümumilikdə, məsafədən iş anlayışının hüquqi çərçivəyə daxil edilməsi əmək münasibətlərinin çevik və müasir modelə uyğunlaşdırılması baxımından strateji qərardır. Bu addımın iqtisadi təsiri uzunmüddətli perspektivdə rəqəmsal mədəniyyətin dərinləşməsi, istehsal və xidmət sahələrində innovasiya tempinin güclənməsi və işçi zərfinin daha çevik formalaşması ilə müşayiət oluna bilər. Qlobal tendensiyalar göstərir ki, əmək bazarının gələcəyi elastik modellər üzərində qurulur və Azərbaycan bu istiqamətdə normativ bazanı əvvəlcədən formalaşdırmaqla rəqabət qabiliyyətini artırır.
Aznews.az