Naxçıvanda keçirilən 2-ci Azərbaycan Türkiyə Regional İqtisadi Forumunda təqdim olunan məlumata əsasən, muxtar respublika ilə Türkiyə arasında ticarət dövriyyəsi cari ilin ilk on ayında ötən illə müqayisədə 9,5 faiz artaraq 47,8 milyon dollar olub. Türkiyəyə ixracda 24,8 faiz yüksəliş qeydə alınıb, bu ölkənin Naxçıvanın ümumi xarici ticarətindəki payı 46,5 faizə çatıb. İxrac strukturunda mineral sular, tütün məmulatları, günəbaxan tumu, meyvə qurusu, plastik və travertin məhsulları üstünlük təşkil edir, Türkiyədən idxalda isə ərzaq məhsulları, məişət avadanlıqları, mebel və müxtəlif texnikaların payı daha yüksəkdir. Forumda bildirilib ki, 2026-cı ildən sahibkarlar üçün yeni vergi, gömrük və sosial güzəştlər qüvvəyə minəcək.
Naxçıvanla Türkiyə arasında ticarət əlaqələrinin artım trayektoriyası təkcə iki region arasındakı coğrafi yaxınlığın deyil, həm də iqtisadi modelin dəyişən xarakterinin göstəricisidir. İnkişaf edən yerli istehsal, logistikanın sadələşməsi və Türkiyə bazarının yüksək udma qabiliyyəti ixracartımının əsas iqtisadi səbəblərindən biridir. Mineral su və kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracda yüksək paya malik olması regionun resurs üstünlüklərinin iqtisadiyyata çevrilmə mexanizmlərini aydın göstərir. Bu kateqoriyalar qlobal tələbin sabitliyi baxımından strateji sayılır, çünki təbii resurslara əsaslanan məhsullar bazardakı dalğalanmalardan nisbətən az təsirlənir və idxalçı ölkələrdə davamlı istehlak axını qoruyur. Bu mənzərə qlobal tendensiyalarla da uzlaşır, çünki BMT-nin ticarət statistikası təbii və aqrotexniki məhsullar üzrə sərhədyanı ticarətin son beş ildə dayanıqlı artım nümayiş etdirdiyini təsdiqləyir.
Türkiyədən Naxçıvana yönələn idxalın strukturuna nəzər saldıqda, məişət avadanlıqları, tekstil və texnika kimi çeşidlərin üstünlük təşkil etməsi həm istehlak bazarının tələbat vektorlarını, həm də yerli istehsalın hələ formalaşmaqda olan sahələrini əks etdirir. İdxal portfelinin bu şəkildə formalaşması Naxçıvanın bazar strukturunda tamamlayıcı iqtisadi əlaqələrin gücləndiyini göstərir. Xüsusilə elektrikli məişət əşyalarının idxalında artım texnoloji istehlakın yüksəlməsi ilə səsləşir. Bu da regionda gəlirlərin artdığına və əhalinin məişət səviyyəsinin yüksəlməsinə dair dolayı iqtisadi siqnaldır.
Naxçıvanda fəaliyyət göstərən xarici kapitallı şirkətlərin böyük hissəsinin Türkiyə iş adamlarına məxsus olması ticarət dinamikanın sərmayə axınları ilə paralel irəlilədiyini göstərir. İnvestisiya bazasının genişlənməsi istehsalın lokallaşmasına, yeni iş yerlərinin yaranmasına və ixrac imkanlarının artmasına şərait yaradır. Dünyada regional iqtisadi inteqrasiyalar üzrə aparılan araşdırmalar göstərir ki, xarici investisiya ilə ticarət arasında korrelyasiya yüksəkdir, çünki investisiya istehsal gücünü artırdığı üçün ticarət axınlarını da genişləndirir. Naxçıvan Türkiyə əməkdaşlığında da eyni iqtisadi mexanizm müşahidə olunmaqdadır.
Forumda açıqlanan 2026-cı ildən qüvvəyə minəcək vergi, gömrük və sosial güzəştlər region iqtisadiyyatında yeni mərhələ yarada bilər. Belə güzəştlər sahibkarların maya dəyərini azaltmaqla rəqabət qabiliyyətini artırmağa imkan verir. Bu mexanizmin təsiri xüsusilə ixracyönlü istehsalda daha güclü hiss olunur, çünki beynəlxalq bazarda rəqabət üstünlüyü çox vaxt xərclərin optimallaşdırılması hesabına formalaşır. Qlobal təcrübə göstərir ki, lokal güzəşt paketləri regionlara müəyyən müddət ərzində investisiya cəlb etmə baxımından üstünlük qazandırır, bu isə istehsalın və ticarətin davamlı artımına yol açır.
Naxçıvanın Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsində artım yalnız statistik göstərici kimi deyil, iqtisadi məkanın strukturlaşması baxımından əhəmiyyət daşıyır. İstehsal profilinin genişlənməsi, investisiya axınının sabit qalması, logistikanın daha çevik modellərə uyğunlaşdırılması və planlaşdırılan institusional güzəştlər regionun iqtisadi xəritəsinin yaxın illərdə daha da möhkəmlənə biləcəyinə işarədir. Bu trayektoriya həm yerli sahibkarların fəaliyyət imkanlarını genişləndirir, həm də Azərbaycan Türkiyə iqtisadi əməkdaşlığının regional kontekstdə daha funksional forma almasına şərait yaradır.
Aznews.az