Son tədqiqatlar kainatın böyük miqyaslı strukturunun qalaktikaların fırlanmasına təsirini ortaya qoyub. Oksford Universitetinin rəhbərliyi ilə aparılan araşdırma nəticəsində, Yer kürəsindən təxminən 140 milyon işıq ili uzaqlıqdakı hidrogenlə zəngin 14 qalaktikadan ibarət nəhəng bir kosmik filamentin kollektiv şəkildə fırlandığı müəyyən edilib. Bu filamentdəki hər bir qalaktikanın öz oxu ətrafında dönməsi ilə filamentin ümumi fırlanması sinxronlaşır, bu da böyük miqyaslı struktur və fərdi qalaktikaların hərəkəti arasında əvvəllər müşahidə edilməmiş bir əlaqəni göstərir. Filamentin aşkarlanmasında radio və optik teleskopların birgə istifadəsi mühüm rol oynayıb, MeerKAT radio teleskopu neytral hidrogenin paylanmasını, DESI və SDSS optik məlumatları isə qalaktikaların mövqeyini və hərəkət dinamikasını dəqiq müəyyən etməyə imkan verib.
Bu tapıntılar astrofizik tədqiqatlarda əhəmiyyətli bir dönüş nöqtəsi hesab edilə bilər, çünki uzun müddət qalaktikaların fırlanmasının əsasən yerli proseslərdən təsirləndiyi düşünülürdü. İndi isə böyük miqyaslı kosmik strukturların, yəni kosmik filamentlərin, bucaqlı impulsun ötürülməsi və qalaktikaların sinxron fırlanması üzərində güclü təsir göstərdiyi məlum olub. Bu həm də kosmik torun dinamikası və qaranlıq maddənin paylanmasının tədqiqi üçün yeni perspektivlər açır, çünki belə sinxronizasiyanın yaranması yalnız lokal cazibə qüvvələri ilə izah edilə bilməz. Hidrogenlə zəngin qalaktikaların bir istiqamətdə və kollektiv şəkildə fırlanması, kainatın formalaşmasında böyük struktur elementlərinin rolunu daha ətraflı modelləşdirməyə imkan yaradır. Bu isə gələcəkdə qalaktikaların yaranması, dinamikası və böyük miqyaslı kosmik torun inkişafı ilə bağlı nəzəri modellərin təkmilləşdirilməsi üçün əsas istinad nöqtəsi ola bilər.
Bütün bunlar göstərir ki, kosmosun böyük miqyaslı strukturları ilə fərdi qalaktikaların hərəkəti arasında mürəkkəb qarşılıqlı təsirlər mövcuddur və bu qarşılıqlı təsirlər həm astrofiziki, həm də kosmoloji səviyyədə yeni tədqiqat sahələrini açır. Filamentin fırlanması və daxilindəki qalaktikaların oxları ətrafında sinxron hərəkəti kainatın təkamülü və enerji paylanmasının anlanmasında vacib ipucları təqdim edir, bu da gələcək müşahidə və modelləşdirmələr üçün əvəzsiz məlumat mənbəyi hesab olunur.
Nuray,
Aznews.az