Bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanın Türkiyədən kimyəvi maddələr və məhsullar idxalının 488,154 milyon ABŞ dollarına çatması iki ölkə arasında sənaye və tədarük zənciri əlaqələrinin stabil və ardıcıl şəkildə genişləndiyini göstərir. Rəqəmlər ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,5 faizlik artımı əks etdirir və bu artım yüksək templə olmasa da, davamlı xarakter daşıması baxımından diqqətəlayiqdir. Kimya məhsulları kimi aralıq və strateji mallar üzrə idxalın saxlanılması Azərbaycanın sənaye, tikinti, kənd təsərrüfatı və emal sahələrində istehsal dövrlərinin fasiləsizliyinə xidmət edən əsas amillərdən biridir.
Noyabr ayı üzrə Türkiyədən Azərbaycana 43,356 milyon ABŞ dolları dəyərində kimyəvi maddələr və məhsulların ixrac edilməsi də bu tendensiyanın ilin sonuna doğru qorunduğunu göstərir. İllik müqayisədə 1,4 faizlik artım bazarda kəskin sıçrayışdan çox, tələbin sabitliyinə işarə edir. Qlobal miqyasda kimya sənayesində xammal qiymətlərinin dəyişkənliyi, enerji xərclərinin artması və logistika marşrutlarında risklərin qalması fonunda bu cür sabitlik həm ixracatçı, həm də idxalçı üçün proqnozlaşdırıla bilən ticarət mühiti yaradır.
Türkiyənin kimyəvi maddələr və məhsullar üzrə ümumi ixracının 11 ayda 29,3 milyard ABŞ dollarını ötərək illik müqayisədə 4,4 faiz artması bu sektorun ölkə iqtisadiyyatında mühüm ixrac sütunlarından biri olaraq qalmasını təsdiqləyir. Bununla yanaşı, noyabr ayında ümumi ixracın 6 faiz azalaraq 2,367 milyard ABŞ dollarına enməsi qlobal tələbdə mövsümi və ya bazar yönümlü dalğalanmaların mövcudluğunu göstərir. Bu kontekstdə Azərbaycanın idxal həcmlərinin sabit qalması Türkiyə ixrac portfelində ölkəmizin etibarlı və davamlı bazarlardan biri olduğunu ortaya qoyur.
Müqayisəli baxışda Rumıniya, İtaliya və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Türkiyədən kimyəvi məhsullar idxalında ön sıralarda yer alması qlobal ticarət axınlarının fərqli dinamikalara malik olduğunu göstərir. Xüsusilə BƏƏ-nin idxalının bir il ərzində dəfələrlə artması Yaxın Şərq bazarında kimya məhsullarına olan tələbin sürətlə yüksəldiyini göstərir. Azərbaycan isə bu siyahıda daha stabil artım nümayiş etdirən ölkələr sırasında yer alır ki, bu da ticarət münasibətlərinin spekulyativ deyil, real sektor tələblərinə əsaslandığını göstərir.
Azərbaycan üçün Türkiyədən kimyəvi maddələr idxalının iqtisadi mənası yalnız istehlakla məhdudlaşmır. Bu məhsulların əhəmiyyətli hissəsi yerli istehsalda aralıq məhsul kimi istifadə olunur və əlavə dəyər yaradan sahələrin fəaliyyətini təmin edir. Xüsusilə neft kimyası, tikinti materialları, gübrə istehsalı və aqrar sektor bu idxaldan birbaşa asılı sahələr sırasındadır. Bu baxımdan idxalın həcmi sənaye aktivliyinin səviyyəsi haqqında dolayı göstərici kimi də qiymətləndirilə bilər.
Qlobal miqyasda kimya sənayesində istehsalın regional mərkəzlər ətrafında cəmlənməsi tendensiyası güclənir. Türkiyənin bu sahədə regional istehsal və ixrac mərkəzi rolunu möhkəmləndirməsi Azərbaycanın tədarük təhlükəsizliyi baxımından strateji üstünlük yaradır. Coğrafi yaxınlıq, logistik xərclərin nisbətən aşağı olması və tənzimləyici mühitdə uyğunluq bu əməkdaşlığı uzunmüddətli və dayanıqlı edir.
Nəticə etibarilə, Türkiyədən kimyəvi maddələr və məhsullar idxalında qeydə alınan artım Azərbaycanın istehsal yönümlü iqtisadi modelinin praktik ehtiyacları ilə uzlaşır. Bu dinamika göstərir ki, iki ölkə arasında ticarət münasibətləri təkcə siyasi yaxınlıq deyil, real sektorun struktur tələbləri üzərində qurulub. Mövcud tendensiya qorunduğu halda, kimya məhsulları üzrə əməkdaşlıq Azərbaycan Türkiyə iqtisadi münasibətlərində strateji istiqamətlərdən biri olaraq qalacaq.
Aznews.az