2025-ci ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanın meyvə-tərəvəz ixracında qeydə alınan artım aqrar ixracın dinamikasında keyfiyyətcə yeni mərhələnin formalaşdığını göstərir. Rəsmi statistikaya əsasən, bu dövrdə ölkədən 807 milyon 475,9 min ABŞ dolları dəyərində 762,3 min ton meyvə-tərəvəz ixrac edilib. Ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ixracın həm dəyər, həm də həcm ifadəsində əhəmiyyətli artım nümayiş etdirməsi bu sahədə inkişafın mövsümi deyil, struktur xarakter daşıdığını ortaya qoyur.
Qlobal kontekstdə meyvə-tərəvəz bazarı son illərdə ciddi transformasiya mərhələsindən keçir. FAO və UNCTAD-ın hesabatlarında qeyd olunur ki, iqlim dəyişiklikləri, logistika zəncirlərinin yenidən formalaşması və ərzaq təhlükəsizliyinə artan həssaslıq kənd təsərrüfatı məhsullarının beynəlxalq ticarətində regional istehsalçıların rolunu gücləndirib. Xüsusilə Avrasiya məkanında yerləşən ölkələr üçün yaxın bazarlara operativ çıxış imkanları rəqabət üstünlüyü yaradır. Azərbaycanın meyvə-tərəvəz ixracındakı artım bu qlobal tendensiyaların regional müstəvidə real nəticələr verməyə başladığını göstərir.
İxracın məhsul strukturuna baxdıqda pomidorun hələ də əsas valyuta gətirən məhsul kimi mövqeyini qoruduğu görünür. Bununla yanaşı, meşə fındığı, xurma, alma və nar kimi məhsulların yüksək paya malik olması ixrac səbətinin tədricən şaxələndiyini göstərir. Qlobal bazarda fındıq və xurma kimi məhsullara olan stabil tələbat bu seqmentlərdə qiymət dalğalanmalarının nisbətən zəif olmasına şərait yaradır. Beynəlxalq statistikalar göstərir ki, bu məhsullar üzrə əsas ixracatçı ölkələr uzunmüddətli müqavilələr və keyfiyyət standartları əsasında ticarət aparır. Azərbaycanın həmin bazarlarda mövqeyini qoruması aqrar ixracın davamlılığı baxımından mühüm göstəricidir.
Dəyər ifadəsində artımın həcmlə müqayisədə daha yüksək olması diqqət çəkir. Bu fərq bir tərəfdən dünya bazarlarında kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksəlməsi, digər tərəfdən isə məhsulların keyfiyyət göstəricilərinin və ixrac coğrafiyasının genişlənməsi ilə bağlıdır. Qlobal təcrübədə ixrac gəlirlərinin artımı təkcə istehsal həcminin yüksəlməsi ilə deyil, həm də sertifikatlaşdırma, qablaşdırma və logistika zəncirinin optimallaşdırılması ilə əlaqələndirilir. Son illər Azərbaycanda bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər statistik göstəricilərdə öz əksini tapmağa başlayıb.
Meyvə-tərəvəzin qeyri-neft məhsullarının ixracında 24,34 faiz paya sahib olması aqrar sektorun ixrac strukturunda aparıcı mövqeyə yüksəldiyini göstərir. Dünya Bankının kənd təsərrüfatı üzrə araşdırmalarında da vurğulanır ki, qeyri-neft ixracında aqrar məhsulların payının artması makroiqtisadi sabitlik baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu kateqoriyaya aid məhsullar xarici bazarlarda tələbin kəskin azalması riskinə daha az məruz qalır və ixrac gəlirlərinin proqnozlaşdırılmasını asanlaşdırır.
Qlobal bazarlarda ərzaq məhsullarına tələbatın artması, regional ticarət əlaqələrinin genişlənməsi və yerli istehsal potensialının güclənməsi bu dinamikanın əsas dayaqlarıdır. Orta müddətli perspektivdə bu tendensiyanın davam etməsi aqrar sektorun iqtisadiyyatda rolunu daha da gücləndirə və qeyri-neft ixracının strukturunda daha balanslı pay bölgüsünə şərait yarada bilər.
Aznews.az