Azərbaycanın 2025-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında quzu əti idxalı üzrə açıqlanan göstəricilər bazarda kəskin dəyişikliklərin baş verdiyini göstərir. Bu dövrdə ölkəyə 114,7 ton quzu əti idxal olunub və idxalın ümumi dəyəri 465,6 min ABŞ dolları təşkil edib. Statistik müqayisə göstərir ki, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə idxal həm dəyər, həm də kəmiyyət baxımından bir neçə dəfə artıb. Bu dinamika daxili tələbatdan tutmuş qlobal ət bazarında formalaşan qiymət və təchizat meyillərinə qədər bir sıra amillərin təsiri ilə izah olunur.
Son illər dünya üzrə qırmızı ət bazarında, xüsusilə quzu əti seqmentində təklifin məhdudlaşması müşahidə olunur. Bir çox ölkədə iqlim şərtləri, otlaq sahələrinin azalması və yem xərclərinin yüksəlməsi heyvandarlıq təsərrüfatlarının istehsal həcmlərinə təsir göstərib. Paralel olaraq, Orta Şərq və Asiya bazarlarında quzu ətinə olan sabit və artan tələbat ixrac yönümlü istehsalçı ölkələrdə qiymətləri yuxarı səviyyədə saxlayır. Bu qlobal kontekst Azərbaycanın idxal göstəricilərində də öz əksini tapır.
İdxal strukturunda Monqolustanın dominant mövqeyə malik olması diqqət çəkir. Bu ölkə iri otlaq sahələri, nisbətən aşağı istehsal xərcləri və quzu ətinin ixracına yönəlmiş təsərrüfat modeli ilə fərqlənir. Azərbaycanın idxal etdiyi quzu ətinin demək olar ki, tam hissəsinin Monqolustan mənşəli olması qiymət və həcmin eyni vaxtda artmasını şərtləndirən əsas amillərdən biridir. Digər ölkələrdən idxalın isə simvolik səviyyədə qalması bazarın əsas tədarük kanalının artıq formalaşdığını göstərir.
Yeni Zelandiya və Avstraliya kimi ənənəvi quzu əti ixracatçılarından idxalın aşağı səviyyədə qalması coğrafi məsafə, logistika xərcləri və məhsulun son qiymətinə təsir edən amillərlə izah oluna bilər. Bu ölkələrdən idxal olunan məhsul yüksək keyfiyyət göstəricilərinə malik olsa da, nəqliyyat xərcləri və uzun tədarük zənciri qiymət baxımından rəqabət qabiliyyətini zəiflədir. Belçika kimi Avropa mənbələrindən idxal isə daha çox bazarın açıq saxlanılması və alternativ kanalların qorunması xarakteri daşıyır.
Daxili bazar baxımından idxalın artması bir neçə istiqamətdə qiymətləndirilə bilər. Bir tərəfdən, mövsümi dövrlərdə yerli istehsalın tələbatı tam qarşılamaması idxala ehtiyacı artırır. Digər tərəfdən, istehlak strukturunda keyfiyyətli və sabit tədarükə üstünlük verilməsi xarici bazarlara müraciəti stimullaşdırır. Qlobal qiymət artımları fonunda idxal həcminin genişlənməsi isə daxili bazarda kəskin qiymət dalğalanmalarının qarşısını almaq baxımından tarazlayıcı rol oynaya bilər.
Ümumi tendensiyalar onu göstərir ki, quzu əti üzrə idxalda müşahidə olunan artım qısa müddətli təsadüfi dəyişiklik deyil, qlobal ət bazarında formalaşan struktur proseslərin regional əksidir. İstehsal xərclərinin yüksəlməsi, tədarük zəncirlərinin yenidən formalaşması və istehlak tələblərinin dəyişməsi idxalın həm həcminə, həm də mənbə ölkələrinə təsir edir. Bu kontekstdə Azərbaycanın idxal siyasəti mövcud beynəlxalq reallıqlara uyğun, çevik və bazar tələblərini nəzərə alan yanaşma kimi qiymətləndirilə bilər.
Aznews.az