Nyu-York ticarət birjasında palladium fyuçerslərinin qiymətinin 2022-ci ilin dekabrından sonra ilk dəfə 1 troya unsiyası üçün 2000 dollar həddini keçməsi qiymətli metallar bazarında diqqətlə izlənən dönüş nöqtələrindən biri kimi qiymətləndirilir. 2026-cı ilin mart ayı üçün nəzərdə tutulan kontraktların qısa müddətdə 9 faizdən çox bahalaşması və daha sonra müəyyən korreksiya ilə 1980 dollar ətrafında qərarlaşması bazarda artan volatilliyi və həssas tarazlığı açıq şəkildə göstərir.
Palladium qiymətlərindəki bu sıçrayışın arxasında bir neçə paralel qlobal faktor dayanır. İlk növbədə, palladiumun sənaye metali kimi spesifik rolu nəzərə alınmalıdır. Qlobal palladium tələbinin əsas hissəsi avtomobil sənayesində katalitik neytrallaşdırıcıların istehsalına yönəlir. Son aylarda avtomobil istehsalında, xüsusilə benzinlə işləyən modellərdə istehsal tempinin gözləniləndən daha stabil qalması palladiuma olan tələbi dəstəkləyən əsas amillərdən biridir. Elektrikli avtomobillərin payı artsa da, ənənəvi daxili yanma mühərriklərinə əsaslanan modellər hələ də qlobal bazarda dominant mövqedədir və bu, palladium üçün struktur tələbin hələ zəifləmədiyini göstərir.
Təklif tərəfində isə risklər qalmaqdadır. Palladium hasilatının böyük hissəsi bir neçə ölkənin payına düşür və bu da bazarı geosiyasi və texnoloji risklərə qarşı həssas edir. Son illərdə mədən sənayesində xərclərin artması, ekoloji tələblərin sərtləşməsi və yeni yataqların istismara verilməsinin gecikməsi təklifin elastikliyini azaldıb. Bu şəraitdə bazar iştirakçıları potensial təchizat risklərini qiymətlərə əvvəlcədən daxil etməyə meyilli olurlar ki, bu da kəskin bahalaşma dalğalarını izah edən əsas mexanizmlərdən biridir.
Qiymətlərin qısa müddətdə 2000 dollar həddini aşdıqdan sonra yenidən bu səviyyənin altına enməsi isə spekulyativ davranışların təsirini göstərir. Fyuçers bazarında sürətli alışlar çox vaxt texniki səviyyələrin qırılması ilə aktivləşir və ardınca mənfəət götürmə mərhələsi başlayır. Bu dinamika palladium bazarında fundamental tələbin mövcudluğunu inkar etmir, əksinə, qiymətlərin emosional dalğalanmalara nə qədər açıq olduğunu ortaya qoyur.
Qlobal kontekstdə palladiumun digər qiymətli metallarla müqayisəsi də maraqlıdır. Qızıl daha çox təhlükəsiz aktiv kimi çıxış etdiyi halda, palladium əsasən sənaye dövrlərinə həssasdır. Bu səbəbdən palladium qiymətlərindəki artım bəzən qlobal iqtisadi aktivliyin tam zəifləmədiyinə dair dolayı siqnal kimi qəbul olunur. Eyni zamanda, bu metalın bazarının nisbətən dar olması qiymət dəyişikliklərini daha kəskin edir və investor davranışlarını gücləndirir.
Mövcud göstəricilər onu deməyə əsas verir ki, palladium bazarında müşahidə olunan bahalaşma təkcə qısamüddətli spekulyativ impulsla izah edilmir. Sənaye tələbinin davamlılığı və təklif risklərinin hələ də aradan qalxmaması qiymətlərin həssas qalacağını göstərir. Bununla yanaşı, volatilliyin yüksək olması bazarda ehtiyatlı mövqenin saxlanmasını da zəruri edir.
Nəticə etibarilə, palladiumun 2000 dollar həddini yenidən sınaqdan keçirməsi qiymətli metallar bazarında balansın kövrək olduğunu göstərir. Bu proses həm sənaye tələbinin, həm də qlobal risk faktorlarının bazar davranışlarına necə sürətlə təsir etdiyini aydın şəkildə ortaya qoyur. Qarşıdakı dövrdə palladium qiymətlərinin istiqaməti məhz bu iki amil arasındakı tarazlığın necə formalaşacağından asılı olacaq.
Aznews.az