Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın zeytun yağı ixracı həcm baxımından artım, dəyər ifadəsində isə azalma ilə xarakterizə olunur. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatları əsasında aparılan hesablamalara görə, 10 ay ərzində 1 min 349 ton zeytun yağı ixrac edilib və bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 36 faiz çoxdur. Eyni zamanda, ixracın ümumi dəyərinin 13 faiz azalaraq 5,89 milyon ABŞ dolları səviyyəsində formalaşması xarici bazarlarda qiymət mühitinin dəyişdiyini göstərir.
Bu ziddiyyətli dinamika qlobal zeytun yağı bazarında son illərdə müşahidə olunan proseslərlə üst-üstə düşür. Aralıq dənizi regionunda məhsuldarlığın iqlim faktorları səbəbindən dəyişkən xarakter alması dünya bazarında qiymət dalğalanmalarını artırıb. İstehsalçı ölkələrdə yüksək qiymət dövrlərindən sonra daha aşağı qiymət seqmentlərinə yönəlmə tendensiyası formalaşıb. Azərbaycanın ixrac göstəricilərində də həcm artımı fonunda orta ixrac qiymətinin azalması bu qlobal tendensiyanın yerli ixrac strukturlarında əks olunması kimi qiymətləndirilir.
İxrac coğrafiyasındakı dəyişikliklər bazar diversifikasiyasının mərhələli şəkildə genişləndiyini göstərir. Türkiyəyə ixracın dəyər və kəmiyyət baxımından kəskin artması regional bazarlarda Azərbaycan məhsulunun mövqeyinin gücləndiyini nümayiş etdirir. Eyni zamanda, Rusiya bazarında həm dəyər, həm də həcm üzrə azalma müşahidə olunur ki, bu da tələbat strukturunda və qiymət prioritetlərində dəyişikliklərlə əlaqələndirilir. İsrail və ABŞ kimi bazarlarda artımın qeydə alınması isə daha sabit və yüksək keyfiyyət tələbi olan bazarlara çıxış imkanlarının mövcudluğunu göstərir.
İlk dəfə Böyük Britaniya, Səudiyyə Ərəbistanı və Yaponiya kimi bazarlara ixracın həyata keçirilməsi Azərbaycanın zeytun yağı məhsulunun daha geniş coğrafiyada tanınmasına zəmin yaradır. Bu bazarlar həcm baxımından hələ məhdud olsa da, yüksək keyfiyyət və sertifikatlaşma tələbləri ilə seçilir. Qlobal təcrübədə bu cür bazarlara daxilolma ixracın uzunmüddətli dəyər artımı üçün mühüm mərhələ hesab olunur və məhsulun brendləşməsi prosesinə təkan verir.
Zeytun yağı ixracında müşahidə olunan tendensiyalar istehsal və emal zəncirinin strukturuna da təsir göstərir. Həcm artımı xammal təminatının genişləndirildiyini, dəyər üzrə azalma isə daha rəqabətli qiymət strategiyalarının tətbiq edildiyini göstərir. Bu şəraitdə əlavə dəyərin artırılması emal səviyyəsinin yüksəldilməsi, qablaşdırma və markalaşma imkanlarının genişləndirilməsi ilə daha aktual hala gəlir.
Ümumilikdə, mövcud göstəricilər Azərbaycanın zeytun yağı ixracında kəmiyyət artımının davam etdiyini, lakin qiymət mühitinin ixrac gəlirlərinə təsir göstərdiyini ortaya qoyur. Bazarların şaxələndirilməsi və yeni ixrac istiqamətlərinə çıxış bu təsirlərin balanslaşdırılmasına xidmət edən əsas mexanizmlərdən biri kimi çıxış edir. Mövcud dinamika aqrar ixracda məhsul çeşidinin genişləndirilməsi və dəyər zəncirinin dərinləşdirilməsi istiqamətində yeni imkanlar formalaşdırır.
Aznews.az