Gələn ildən kənd təsərrüfatı torpaqlarından istifadə edən fiziki şəxslər və ailə kəndli təsərrüfatlarının üzvləri üçün məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının artırılması kənd təsərrüfatında sosial təminat mexanizmlərinin yenidən qurulduğunu göstərir. Qanunvericiliyə edilən dəyişikliklər torpaq sahəsinin ölçüsündən asılı olaraq diferensial sığorta yükü tətbiq etməklə daha sistemli yanaşmanın formalaşdırılmasına yönəlib. Bu dəyişikliklər kənd təsərrüfatı sektorunda həm fiskal intizamın, həm də sosial müdafiənin gücləndirilməsi baxımından mühüm mərhələ kimi dəyərləndirilə bilər.
Yeni qaydalara əsasən, sosial sığorta haqlarının torpaq sahəsinin həcmi ilə əlaqələndirilməsi kənd təsərrüfatında gəlir potensialının daha obyektiv nəzərə alınmasına xidmət edir. 5 hektaradək sahələr üzrə ödəniş dərəcəsinin artırılması kiçik torpaq sahiblərinin sosial sistemə inteqrasiyasını genişləndirir, 10 hektardan yuxarı sahələr üçün daha yüksək dərəcələrin tətbiqi isə iqtisadi miqyasla sosial öhdəlik arasında balans yaratmağa çalışır. Bu model beynəlxalq praktikada kənd təsərrüfatı sektorunda geniş yayılmış diferensial sığorta mexanizmləri ilə uyğunluq təşkil edir.
Qlobal təcrübədə kənd təsərrüfatı istehsalçıları üçün sosial sığorta sistemləri adətən subsidiyalı və mərhələli şəkildə tətbiq olunur. Avropa İttifaqı ölkələrində fermerlərin sosial təminatı istehsal həcmi, torpaq sahəsi və gəlir səviyyəsi əsasında formalaşır. Azərbaycanda tətbiq edilən yeni yanaşma da bu istiqamətdə institusional uyğunlaşma kimi qiymətləndirilə bilər. Bu, kənd təsərrüfatında qeyri-formal məşğulluğun azaldılması və pensiya sisteminə uzunmüddətli töhfələrin artırılması baxımından əhəmiyyət daşıyır.
Eyni zamanda, dəyişikliklərin qısamüddətli dövrdə müəyyən maliyyə yükü yaradacağı da nəzərə alınmalıdır. Xüsusilə kiçik və orta torpaq sahibləri üçün sığorta haqlarının artımı istehsal xərclərinin strukturuna təsir göstərə bilər. Lakin uzunmüddətli perspektivdə bu ödənişlərin sosial müdafiə hüquqlarının genişlənməsi, pensiya təminatının formalaşması və kənd yerlərində sosial risklərin azaldılması ilə kompensasiya olunacağı gözlənilir. Bu baxımdan islahat xərclə yanaşı, sosial dividendlər yaradan mexanizm kimi qiymətləndirilə bilər.
Dəyişikliklərin institusional əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, kənd təsərrüfatı fəaliyyəti daha açıq şəkildə sosial sığorta sisteminin bir hissəsinə çevrilir. Bu, dövlət üçün kənd təsərrüfatında məşğulluq və gəlir strukturlarının daha dəqiq statistik uçotunu aparmaq imkanı yaradır. Eyni zamanda, sosial sığorta fondunun dayanıqlığına əlavə töhfə verilməsi baxımından mühüm rol oynayır.
Kənd təsərrüfatında sosial sığorta öhdəliklərinin mərhələli şəkildə artırılması sektorda daha formal və şəffaf münasibətlərin formalaşmasına xidmət edə bilər. Bu yanaşma kənd təsərrüfatının yalnız istehsal sahəsi deyil, sosial təminat baxımından da tam inteqrasiya olunmuş sektor kimi inkişafına zəmin yaradır. Beləliklə, yeni sığorta dərəcələri kənd təsərrüfatı islahatlarının fiskal yox, daha çox institusional və sosial yönümlü mərhələsinə keçidin göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər.
Aznews.az