İran-İsrail savaşı baş tutacaqmı?

İsrail Dəməşqdə İnqilab Keşikçiləri Korpusunun bir neçə liderini öldürəndən bəri Tehran böyük hərbi qisas alacağı ilə hədələyir. Vaşinqton isə İsraili müdafiə edəcəyini və mümkün münaqişəyə qarışacağını bəyan edir. Əsas sual yenidən gündəmə gəlir:

İranla İsrail arasında müharibə baş verəcəkmi?

Bəs müharibə nəzarətdən çıxsa və ABŞ da qoşulsa?

Bu müharibələri bitirmək üçün müharibə olacaq, yoxsa hər şeyi məhv etmək üçün?

Müharibə fərziyyəsindən bəhs etməzdən əvvəl qeyd edək ki, bu 3 ölkə 40 il ərzində münaqişələrini idarə edərkən birbaşa münaqişədən qaçmaq və münaqişələri aşağı səviyyədə saxlamaq bacarıqlarını nümayiş etdiriblər.

İsrail HƏMAS-ın hücumunu İranın işi hesab edir və İnqilab Keşikçiləri Korpusunun liderlərinin öldürülməsi onun "məşğulluq qaydaları" çərçivəsində buna cavabdır.

Bu gün müxtəlif müharibələrə görə biz müharibəyə uzaq bir ehtimal kimi baxa bilmirik.
İranlılar İsraili əhatə edən 4 ölkə üzərində coğrafi irəliləyişlərini sürətləndirdilər və genişləndirdilər. Bu, Yəməndəki tənliyin bir hissəsinə çevrildi.
Onlar iki müharibə cəbhəsinə nəzarət edirlər və xüsusilə də İraqda silahlı proksilərinin sayını artırıblar. Hizbullahı silahlandırmanın miqyası artıb. Ən çətin amil İranın nüvə hərbi potensialını inkişaf etdirməkdə israrlı olmasıdır.
İsrail, ABŞ və hətta region ölkələri üçün 7 oktyabr 2023-cü ildə HƏMAS hücumları İranın regional qəfil hücum imkanlarının hərbi nümayişi idi.
Ballistik raketlərlə yanaşı, pilotsuz uçuş aparatları da qüvvələr balansını təhdid edən və müharibə ehtimalını artıran yeni təhlükə yaradır. Müharibələrdə qələbə ilə bağlı qəti cavablar yoxdur. Bir çox ekspertlər İsraili hərbi baxımdan üstün hesab edirlər. İsrail qısa bir müharibə apara və İrana böyük ziyan vura bilər, lakin münaqişəni təkbaşına tam qələbə ilə yekunlaşdıra bilməz.
ABŞ isə daxili cəbhənin vəziyyətini, ətraf ölkələrin əməkdaşlığını və digər böyük dövlətlərin münasibətini nəzərə alaraq uzunmüddətli müharibə apara və İran rejiminin gücünü və imkanlarını məhv edə bilər.
Xatırlayırıq ki, İraq regionun ən güclü hərbi gücü hesab olunurdu, döyüş təcrübəsi olan orduya və region ordularının analoqu olmayan sərt siyasi və hərbi rejiminə malik idi və buna baxmayaraq, 2003-cü ilin martında amerikalılar cəmi iki həftə onu məhv edə bildilər.
İran rejimi Səddam rejimindən strategiyaları başa düşməyə və riskləri hesablamağa, münaqişələrdən qaçmağa və itkilərə dözməyə hazır olması ilə fərqlənir. Lakin bu, dağıdıcı və ya “apokaliptik” müharibə ehtimalını aradan qaldırmır, çünki Tehran güc balansını dəyişən və Bab əl-Məndebə qədər genişlənən, həmçinin İordaniyanın sabitliyini təhdid edən ekspansionist yanaşmasını davam etdirir. Səhvlərdən və ya həlledici strateji qərarlardan irəli gələn münaqişəni istisna edə bilmərik. Məsələn, İsrail Livanda Hizbullahı məhv etmək qərarına gəlsə, İran çox güman ki, HƏMAS-a qarşı durduğu kimi dayanmayacaq. Bu, əsasən Hizbullahın İsrailin ona qarşı hücumlarına eyni cür cavab vermək istəməməsinin səbəbini izah edir.

Züriyə Qarayeva
Aznews.az portalının siyasi şərhçisi