Azərbaycanda dəb sektoru ənənə və müasirliyin qovşağında - ARAŞDIRMA

Dəb sadəcə geyim tərzi deyil, cəmiyyətin sosial dinamizmini, insanların dünyagörüşünü və mədəni kimliyini əks etdirən mühüm göstəricidir. Bu gün Azərbaycan dəbi özünəməxsus bir inkişaf mərhələsindədir. Bir tərəfdən qlobal trendlərin güclü təsiri altında formalaşan istehlak davranışları, digər tərəfdən milli irsin estetik elementlərini yaşatmaq istəyən dizaynerlərin cəhdləri sektora rəngarənglik qatır. Burada diqqəti çəkən ən əsas məqam isə gənc nəslin bu sahəyə olan marağının artması və sosial şəbəkələr vasitəsilə öz sözünü deməyə başlamasıdır. Əgər əvvəllər dəb yalnız iri mağazaların və beynəlxalq markaların təkliflərindən ibarət idisə, indi kiçik atelyelər, Instagram butikləri və fərdi dizaynerlər öz auditoriyasını formalaşdıraraq bazarda real iştirakçıya çevriliblər.
İqtisadi baxımdan yanaşdıqda, dəb sektoru Azərbaycanın qeyri-neft iqtisadiyyatında diqqət çəkən potensiala malikdir. Tekstil sənayesi və hazır geyim istehsalı minlərlə insan üçün iş yeri deməkdir və burada xüsusilə qadınların və gənclərin məşğulluq payı nəzərəçarpacaq dərəcədə yüksəkdir. Lakin sektorun qarşısında ciddi çətinliklər də mövcuddur. Xammal idxalından asılılıq maya dəyərinin yüksəlməsinə səbəb olur, bu isə yerli məhsulların qiymət baxımından beynəlxalq brendlərlə rəqabətini çətinləşdirir. Digər tərəfdən, moda menecmenti və dizayn texnologiyaları üzrə ixtisaslı kadr çatışmazlığı da sektorda peşəkar yanaşmanı məhdudlaşdırır. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün həm dövlət dəstəyi, həm də biznes təşəbbüsləri səviyyəsində kompleks yanaşma vacibdir.

Sosial müstəvidə dəbin təsiri daha çox gənclər üzərində hiss olunur. Sosial media platformaları qlobal modanı Azərbaycan auditoriyasına sürətlə gətirir, gənclər Zara, H&M, Dior kimi markaların təqdimatlarını dərhal izləyərək geyim tərzlərini onlara uyğunlaşdırırlar. Bununla belə, paralel olaraq yerli brendlərə maraq da getdikcə artır. İnsanlar artıq yalnız dəbli görünmək yox, həm də fərqlənmək istəyirlər. Bu fərqlənmə isə çox vaxt lokal dizaynerlərin əl işlərində tapılır. Məhdud sayda istehsal olunan, milli ornamentlərlə bəzədilmiş və ya fərdi üslubda hazırlanmış geyimlər gənclərin “unikal” axtarışına cavab verir. Bu mənada dəb yalnız qlobal zövqün təkrarı yox, həm də milli kimliyin qorunması vasitəsinə çevrilir.

Mədəniyyətin bu sektorda rolu olduqca böyükdür. Qarabağ xalçalarının naxışlarının, qədim kəlağayı ornamentlərinin və digər milli motivlərin müasir dizaynda istifadəsi həm ölkə daxilində qürur hissi doğurur, həm də beynəlxalq səhnədə Azərbaycan dəbinə özünəməxsus kimlik qazandırır. Dünyada Fransanın və İtaliyanın dəb brendləri necə mədəni diplomatiyanın ayrılmaz parçasıdırsa, Azərbaycanın da bu istiqamətdə öz potensialı var. Əgər milli motivlər modern üslubla uğurlu şəkildə təqdim edilərsə, bu, ölkənin “yumşaq güc” resurslarına çevrilə və Azərbaycanın beynəlxalq imicinə yeni boyut qata bilər.

Bütün bu inkişaf istiqamətlərinə baxmayaraq, əsas məsələ sektorun gələcək yol xəritəsinin necə müəyyənləşdiriləcəyindədir. Daha çox xarici brendlərin hegemonluğu davam edəcək, yoxsa yerli markalar yüksələrək beynəlxalq bazara çıxa biləcək? Bu suala dəqiq cavab vermək çətin olsa da, perspektivlərin mövcud olduğunu görmək mümkündür. Dövlət tərəfindən yerli istehsalçıların stimullaşdırılması, gənc dizaynerlər üçün təhsil və təcrübə imkanlarının genişləndirilməsi, eyni zamanda rəqəmsal satış kanallarının inkişafı bu prosesin əsas təkanverici qüvvələri ola bilər. Əgər bu şərtlər yerinə yetirilsə, Azərbaycan dəbi yaxın illərdə təkcə daxili bazarda deyil, beynəlxalq dəb xəritəsində də öz yerini tuta bilər.

Nuray,

Aznews.az