Telemedisina və səhiyyə xərclərinin optimallaşdırılması - ARAŞDIRMA

Telemeditsina xidmətlərinin tətbiqi son illərdə həm qlobal, həm də yerli səhiyyə sistemlərində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olub. Telemeditsina, həkimlərin və xəstələrin uzaq məsafədən, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları vasitəsilə tibbi konsultasiya, diaqnostika və müalicə xidmətləri göstərməsidir. Bu sistem xəstələrin fiziki olaraq xəstəxanaya gəlməsinə ehtiyac olmadan tibbi xidmətlərdən yararlanmasını təmin edir.

Azərbaycanda da bu sahənin inkişafı sürətlənir, pandemiya dövründə telemeditsina platformalarının istifadəsi kəskin artıb. Xüsusilə uzaq bölgələrdə və şəhər mərkəzlərindən uzaqda yaşayan əhalinin həkim konsultasiyalarına çıxışını təmin etməsi ilə yanaşı, bu xidmətlər səhiyyə xərclərinin idarə olunmasında yeni imkanlar yaradır.

İlkin təhlillər göstərir ki, xəstələrin fiziki vizit ehtiyacının azalması səhiyyə müəssisələrinin əməliyyat xərclərinin optimallaşdırılmasına imkan verir. Fiziki infrastruktur və personalın əlavə resurslarla təminatı azalır, bu isə xəstəxanaların büdcəsində qənaətə çevrilir. Məsələn, Avropada və ABŞ-da aparılan araşdırmalar göstərir ki, telemeditsina konsultasiyaları ilə xəstəxanaların poliklinika xidmətləri üzrə xərcləri orta hesabla 15-20 % azalır. Azərbaycanda da pilot layihələrdə oxşar tendensiya müşahidə olunub, xüsusilə diabet, ürək-damar xəstəlikləri və psixoloji məsləhət xidmətlərində fiziki vizitlərin sayı kəskin azalıb.

Telemeditsinanın tətbiqi həm də xəstələrin xərclərinə təsir edir. Uzaq bölgələrdə yaşayan əhali üçün həkim konsultasiyasına getmək nəqliyyat və zaman xərcləri ilə əlaqədar əlavə yük yaradır. Telemeditsina bu xərcləri minimuma endirərək, həm xəstənin, həm də dövlətin ödəmə mexanizmlərində effektivlik təmin edir. Bundan əlavə, erkən diaqnostika və xəstəliklərin vaxtında idarə olunması nəticəsində ciddi xəstəliklərin müalicəsi üçün tələb olunan resurslar azalır, uzunmüddətli səhiyyə xərclərinin optimallaşmasına şərait yaranır.

Texnologiyanın inkişafı ilə telemeditsina xidmətləri daha çox sahələri əhatə edir. İKT və süni intellekt alətlərinin inteqrasiyası diaqnostik dəqiqliyi artırır, xəstənin məlumatlarının real vaxtda izlənməsi və analizini mümkün edir. Bu isə uzunmüddətli baxımdan xəstəxanaların və dövlət səhiyyə fondlarının planlaşdırma prosesinə müsbət təsir göstərir. Səhiyyə xidmətlərinin rəqəmsallaşdırılması, data analitikası və virtual konsultasiyaların genişlənməsi gələcək illərdə xərclərin proqnozlaşdırılması və resursların daha səmərəli paylanmasına imkan verəcək.

Ümumilikdə, telemeditsina xidmətlərinin geniş tətbiqi səhiyyə sistemində həm qısamüddətli, həm də uzunmüddətli xərclərin optimallaşdırılmasına xidmət edir. Xəstələrin fiziki vizitlərinin azalması, resurs istifadəsinin səmərələşməsi və erkən diaqnostika imkanlarının artması nəticəsində dövlət büdcəsində qənaət, xəstə üçün isə xərclərin azalması müşahidə olunur. Bu tendensiya Azərbaycan səhiyyəsinin davamlı inkişafı, regional səhiyyə xidmətlərinin genişlənməsi və innovativ texnologiyaların tətbiqi baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Nuray,

Aznews.az