İnternet mədəniyyəti və viral kontent: brend strategiyalarında yeni iqtisadi reallıq - ARAŞDIRMA

İnternet həyatımızın gündəlik ritminin ayrılmaz hissəsinə çevrildiyi bir dövrdə marketinq iqtisadiyyatının dinamikası da köklü dəyişikliklər yaşayır. Ənənəvi reklam vasitələrinin təsir dairəsi azalarkən, sosial media və rəqəmsal platformalarda sürətlə yayılan viral kontent brendlərin istehlakçılarla ünsiyyət formasını tamamilə fərqli müstəviyə daşıyır. Hər gün insanların diqqətini çəkən, müzakirələrə səbəb olan və kütləvi paylaşım effekti yaradan bu cür məzmun nümunələri sadəcə əyləncə deyil, həm də iqtisadi dəyərə malik marketinq alətinə çevrilib.

İnternet mədəniyyətinin özünəməxsusluğu məhz bu məqamda ortaya çıxır. Bu mədəniyyət sürət, interaktivlik və iştirakçılıq üzərində qurulub. Memlər, qısa videolar, trend musiqilər və sosial media “challenge”ləri viral kontentin formalaşmasında əsas elementlərdir. İnsanlar bu kontentə yalnız istehlakçı kimi deyil, həm də yaradıcı və yayıcı kimi qoşulurlar. Nəticədə, hər kəs brend mesajının potensial daşıyıcısına çevrilir. Bu prosesdə əsas mexanizm emosional təsirdir, yəni məzmun izləyicidə güclü emosional reaksiya doğurursa, paylaşılma ehtimalı qat-qat artır.

Sosial media platformalarının bu sistemdə rolu həlledicidir. Alqoritmlər sürətlə yayılan məzmunu prioritetləşdirir və onu daha geniş auditoriyaya təqdim edir. Bu isə marketinqdə təbii seleksiya effekti yaradır. Yəni izləyicilər tərəfindən maraqla qarşılanmayan kontent diqqətdən kənarda qalır, lakin yüksək reaksiyalar doğuran məzmun qısa müddətdə milyonlarla insana çata bilir. Beləliklə, brendlər ənənəvi reklam büdcələri ilə müqayisədə daha az xərclə daha geniş auditoriyaya təsir imkanına malik olurlar.

Brendlərin viral məzmundan istifadəsi fərqli modellərlə həyata keçirilir. Bəziləri mövcud internet trendlərinə adaptasiya olunur, bəziləri isə brendə aid xüsusi viral kampaniyalar qurur. Məsələn, dünya miqyasında “Ice Bucket Challenge” xeyriyyə aksiyası yalnız sosial şüurun artmasına deyil, həm də milyonlarla dollarlıq vəsaitin toplanmasına səbəb oldu. TikTok və Instagram kimi platformalarda yaradılan qısa video kampaniyalar isə brendlərin məhsullarını gündəlik həyat situasiyalarına inteqrasiya etməklə istehlakçılarda yaxınlıq və səmimiyyət hissi yaradır.

Viral kampaniyaların iqtisadi dəyəri ROI göstəriciləri ilə ölçülür. Ənənəvi reklamda ROI əsasən satışlarla əlaqələndirilirdisə, viral marketinqdə bu göstəricilər həm də brendin tanınma dərəcəsi, izləyici bazasının artımı və müştəri bağlılığı kimi parametrlərlə ölçülür. HubSpot-un 2023-cü ildə dərc etdiyi hesabatda göstərilir ki, viral kontentdən faydalanan şirkətlərin marketinq xərclərinə nisbətdə gəlirlilik göstəriciləri orta hesabla 4 dəfə yüksək olub. Bu, təkcə istehlakçı davranışlarının deyil, həm də rəqəmsal iqtisadiyyatın strukturunun dəyişdiyini təsdiqləyir.

Beynəlxalq nümunələr bu mexanizmin praktik nəticələrini aydın göstərir. Netflix-in qlobal uğura çevrilmiş “Squid Game” serialı təkcə mədəni fenomenə yox, həm də abunəçi bazasının sürətli artımına səbəb oldu. Elon Musk-ın sadə tvitləri belə kriptovalyuta bazarında milyonlarla dollarlıq dəyişikliklərə yol aça bildi. Bu nümunələr bir daha göstərir ki, viral kontentin iqtisadi təsiri bəzən bir reklam kampaniyasının sərhədlərindən kənara çıxaraq bütöv bazarların dinamikasına təsir göstərə bilər.

Azərbaycan bazarına nəzər saldıqda, bu tendensiyaların tədricən formalaşdığı müşahidə olunur. Yerli brendlər sosial media platformalarında daha aktiv mövqe tutmağa başlayıb, lakin hələ də viral məzmunun tam potensialından istifadə olunmur. Bunun səbəbləri arasında istehlakçı davranışlarının konservativliyi və brendlərin risk almamaq meyli dayanır. Bununla belə, gənc auditoriya internet mədəniyyətinin əsas istehlakçı və yayıcısı kimi ön plana çıxdığından, yaxın illərdə Azərbaycan brendlərinin də viral marketinq alətlərindən daha sistemli istifadə edəcəyi gözlənilir. Eyni zamanda, yerli kontentin qlobal trend elementləri ilə birləşdirilməsi, həm regional, həm də beynəlxalq auditoriyaya çıxış baxımından brendlər üçün yeni imkanlar açacaq.

Ümumiyyətlə, internet mədəniyyəti və viral kontentin marketinq iqtisadiyyatındakı rolu brendlərin kommunikasiya strategiyalarını yenidən formalaşdırır. Bu, yalnız reklamın dəyişməsi deyil, həm də iqtisadi davranışların, istehlakçı psixologiyasının və rəqəmsal iqtisadiyyatın strukturunun transformasiyasıdır. Azərbaycanın istehlakçı bazarı və gənc auditoriya xüsusiyyətləri nəzərə alındıqda, viral məzmunun təsiri yaxın illərdə daha qabarıq görünəcək və brendlərin rəqabət qabiliyyətini müəyyənləşdirən əsas faktorlardan birinə çevriləcək.

Nuray,

Aznews.az