Dəriniz sizə nə deməyə çalışır? - ARAŞDIRMA

Dəri insan bədəninin ən böyük və ən həssas orqanıdır. O, təkcə fiziki qoruyucu deyil, həm də emosional vəziyyətin güzgüsüdür. Hər bir duyğu, stres və ya narahatlıq dərinin vəziyyətinə birbaşa təsir göstərə bilər. Sızanaqlar, qaşıntı, quruluq, rəng dəyişiklikləri çox vaxt yalnız kosmetik deyil, daxili gərginliyin siqnallarıdır. Son illərdə aparılan elmi tədqiqatlar göstərir ki, beyin və dəri arasında birbaşa əlaqə mövcuddur və bu əlaqə “psixodermatologiya” adlanan yeni elmi istiqamətin formalaşmasına səbəb olub.

Stres və emosional gərginlik zamanı orqanizmdə kortizol və adrenalin kimi hormonların səviyyəsi yüksəlir. Bu hormonlar dərinin qan dövranını zəiflədir, nəticədə oksigen çatışmazlığı və quruluq yaranır. Harvard Tibb Məktəbinin tədqiqatlarına görə, stres zamanı dəriyə dəyən zərərin sağalması prosesi 40 faiz yavaşıyır. Bu səbəbdən uzunmüddətli stres dəridə qızartı, iltihab və qaşıntı kimi əlamətlərin artmasına gətirib çıxarır. Emosional gərginlik yalnız dərinin görünüşünə deyil, onun funksiyasına da təsir edir. Məsələn, qorxu və ya həyəcan anında damarların daralması nəticəsində dəri solur, utancaqlıq zamanı isə qan axını artdığı üçün qızarır. Depressiya hallarında bədən serotonin səviyyəsini az ifraz etdiyi üçün dəri mat və cansız görünür. Bu proseslər bədənin duyğulara verdiyi təbii cavabdır.

Praktiki müşahidələr göstərir ki, gündəlik həyatda emosional vəziyyəti idarə etməklə dəriyə müsbət təsir göstərmək mümkündür. Mütəxəssislər ilk növbədə nəfəs məşqlərini və relaksasiya üsullarını məsləhət görürlər. Dərin və ritmik nəfəs kortizol səviyyəsini azaldır və dərinin oksigenlə təminatını artırır. Hər gün açıq havada 20-30 dəqiqə gəzmək və gün işığı almaq da həm D vitamininin sintezini gücləndirir, həm də dəri metabolizmini tənzimləyir.

Qidalanma da dərinin emosional vəziyyətə reaksiyasında mühüm rol oynayır. Omega-3 yağ turşuları ilə zəngin qidalar (balıq, qoz, kətan toxumu) dərinin iltihab reaksiyalarını azaldır. Su balansının qorunması isə xüsusilə stres dövrlərində vacibdir. Adətən insanlar gərginlik zamanı su içməyi unudur, halbuki bu, dərinin elastikliyini azaldır və qırışlara səbəb olur.

Dərinin vəziyyətinə toxunma və rahatlıq da təsir edir. Masaj, aromaterapiya və sadə nəmləndirici kremlərin tətbiqi zamanı dəri reseptorları beyinə sakitləşdirici siqnallar göndərir. Bunun nəticəsində oksitosin adlı hormon ifraz olunur, bu da həm əhvalı yaxşılaşdırır, həm də dərinin bərpasını sürətləndirir. Yuxu rejiminin düzgün qurulması da vacib faktordur. Yuxusuzluq zamanı kortizol səviyyəsi artır və dərinin özünü yeniləmə prosesi zəifləyir.

Psixoloqlar və dermatoloqlar bildirirlər ki, dəriyə baxım təkcə kosmetik proses deyil, həm də emosional özünəqayğı formasıdır. Gündə bir neçə dəqiqəlik dəriyə qulluq ritualı beyinə təhlükəsizlik və qayğı siqnalı göndərir. Bu, həm emosional sabitliyi gücləndirir, həm də stresin fizioloji təsirlərini azaldır. Məsələn, axşam vaxtı üzün yuyulması və nəmləndirilməsi sadə görünə bilər, amma bu ritual bədəni sakitləşdirən, beyini yuxuya hazırlayan siqnal rolunu oynayır. Azərbaycan dermatoloqları da qeyd edirlər ki, son illərdə pasiyentlər arasında “emosional dəri” halları artıb. Yəni fiziki simptomlar çox vaxt daxili gərginliyin nəticəsidir. Həkimlər bu hallarda dərman müalicəsi ilə yanaşı, psixoloji dəstəyin və stressin azaldılması üsullarının tətbiqini də vacib hesab edirlər.

Dərinin dili insanın daxili dünyasının səssiz tərcüməçisidir. O, bəzən sözlə ifadə edə bilmədiyimiz duyğuları səthə çıxarır. Bədəni və duyğuları harmoniyada saxlamaq üçün həm emosional, həm də fiziki baxımdan özünə diqqət göstərmək lazımdır. Dəriyə qulaq asmaq, onun siqnallarını anlamaq insanın özünü daha dərindən tanımasına, eyni zamanda sağlam və balanslı həyat tərzinə addım atmasına kömək edir.

Nuray,

Aznews.az