Virtual ölüm - metaversdə insanın silinməsi hansı hüquqi sualları doğurur? - ARAŞDIRMA

Virtual ölüm anlayışı metavers və digər rəqəmsal dünyalarda istifadəçilərin hesablarının, avatarlərinin və yaradılmış rəqəmsal varlıqlarının silinməsi ilə bağlı yeni hüquqi problemləri gündəmə gətirir. Bu məsələ yalnız texnoloji deyil, həm də sosial, etik və iqtisadi aspektləri özündə birləşdirir, çünki rəqəmsal mühitdəki “varlıq” şəxsi məlumatlardan tutmuş ödənişli xidmətlərə qədər geniş spektri əhatə edir. Analitik təhlil göstərir ki, metaversdə virtual ölüm konsepti istifadəçilərin mülkiyyət hüququ, şəxsi məlumatların qorunması, miras hüququ və platforma operatorlarının öhdəlikləri kimi sahələrdə mürəkkəb suallar yaradır.

Hüquqi baxımdan, metaversdə avatar və hesabların silinməsi “virtual ölüm” kimi qiymətləndirilir və bu, rəqəmsal aktivlərin mülkiyyət hüququnu, həmçinin istifadəçilərin müqavilə əsasında əldə etdiyi xidmətlərin hüquqi statusunu yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edir. Məsələn, istifadəçi metaversdəki virtual əmlakı və ya tokenləri alıbsa, onun hesabının silinməsi bu aktivlərin sahibliyini və istifadəsini necə təsir edir? Bu sual, rəqəmsal əmlakın qanunvericilikdə tanınması və qorunması məsələsini ön plana çıxarır. Eyni zamanda, virtual ölüm platforma operatorlarının müqavilə öhdəlikləri və məsuliyyətləri baxımından da əhəmiyyətlidir; hansı hallarda operator istifadəçinin rəqəmsal varlıqlarını silə bilər və ya saxlamalıdır, bu hüquqi çərçivədə müəyyən edilməlidir.

Metaversdə virtual ölüm həmçinin şəxsi məlumatların qorunması məsələsini gündəmə gətirir. Avropa Birliyi və digər regionlarda GDPR və oxşar qanunlar şəxsi məlumatların idarə edilməsini ciddi şəkildə tənzimləyir. İstifadəçinin virtual ölümündən sonra onun məlumatlarının silinməsi, qorunması və ya ailə üzvlərinə ötürülməsi hüquqi prosedurların aydın şəkildə müəyyən edilməsini tələb edir. Bu, həm də rəqəmsal varlıqların miras yolu ilə ötürülməsi və ya məhv edilməsi məsələlərini əhatə edir ki, bu sahə hələ beynəlxalq səviyyədə geniş tənzimlənməyib.

Qlobal təcrübəyə baxdıqda, ABŞ, Avropa və Asiya ölkələrində rəqəmsal varlıqların ölüm sonrası idarəsi üzrə müəyyən qaydalar tətbiq olunur, lakin metavers və interaktiv virtual dünyalar üçün hələ standart hüquqi çərçivələr tam hazır deyil. Bu boşluqlar istifadəçi hüquqlarının qorunması, platforma məsuliyyətinin müəyyənləşdirilməsi və rəqəmsal mirasın hüquqi statusunun tənzimlənməsi kimi məsələləri kritik edir. Nəticədə, virtual ölüm həm texnologiya şirkətləri, həm də qanunvericilər üçün yeni çağırışdır və bu çağırışların vaxtında həlli rəqəmsal iqtisadiyyatın dayanıqlılığı üçün vacibdir.

Beləliklə, metaversdə insanın virtual silinməsi hüquqi baxımdan çoxşaxəli problemləri ortaya qoyur: rəqəmsal əmlakın hüquqi statusu, şəxsi məlumatların qorunması, platforma operatorlarının məsuliyyəti və rəqəmsal mirasın idarəsi. Bu sahədə tənzimləmə və hüquqi mexanizmlərin inkişaf etdirilməsi, həm istifadəçilərin hüquqlarını qorumaq, həm də rəqəmsal platformaların dayanıqlı fəaliyyətini təmin etmək üçün zəruridir.

Nuray,

Aznews.az