Azərbaycan sığorta bazarının əsas çağırışları açıqlanıb - ŞƏRH

Azərbaycan sığorta bazarının inkişaf trayektoriyası son illərdə rəqəmsallaşma, kibertəhlükəsizlik və qanunvericilik çevikliyi kimi strateji istiqamətlər ətrafında formalaşır. "Türk Dövlətləri InsurTech Sammiti 2025" çərçivəsində Azərbaycan Sığortaçılar Assosiasiyasının rəhbəri Ülviyyə Cabbarovanın çıxışı bu proseslərin həm lokal, həm də regional miqyasda necə dəyərləndirildiyini göstərir. Onun sözlərinə görə, sığorta bazarının əsas çağırışları kibertəhlükəsizliyin təminatı, innovasiyalara uyğunlaşan qanunvericilik və istehlakçı etibarının artırılmasıdır. Rəqəmsallaşma artıq sadəcə texnologiyaların tətbiqi yox, bütöv bir transformasiya modeli kimi dəyərləndirilir.

Qlobal tendensiyalara nəzər saldıqda, bu istiqamətlərin yalnız Azərbaycana məxsus olmadığını görmək mümkündür. Beynəlxalq sığorta bazarlarında son illərdə ən çox müzakirə olunan mövzular arasında kiberrisklərin artması və sığorta şirkətlərinin buna cavab vermə qabiliyyəti dayanır. Məsələn, "Swiss Re Institute"-un 2024-cü il hesabatına görə, qlobal kibersığorta bazarının həcmi 2030-cu ilə qədər 30 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır. Bu artım həm rəqəmsal hücumların çoxalması, həm də şirkətlərin məlumat təhlükəsizliyinə daha ciddi yanaşması ilə bağlıdır. Azərbaycan bazarında da bu proses paralel şəkildə gedir. Lakin əsas fərq ondan ibarətdir ki, yerli şirkətlər hələ də bu mexanizmləri tam daxili sistemlərinə inteqrasiya mərhələsindədir və bunun üçün normativ-hüquqi çərçivənin çevikliyi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Qanunvericilik çevikliyi məsələsi rəqəmsal innovasiyaların dayanıqlığı baxımından kritik rol oynayır. Sığorta sektorunda süni intellekt və maşın öyrənməsi kimi texnologiyaların tətbiqi hüquqi tənzimləmələrin müasirliyini tələb edir. Əks halda, bazar inkişaf tempini itirə bilər. Məsələn, Avropa İttifaqında 2023-cü ildən qüvvəyə minmiş "AI Act" çərçivəsində süni intellektin sığorta qiymətləndirilməsində istifadəsi ilə bağlı risk-kontrollu yanaşma tətbiq olunur. Bu model təkcə istehlakçı hüquqlarının qorunmasına deyil, həm də bazar iştirakçılarının məsuliyyət bölgüsünün aydınlaşdırılmasına xidmət edir. Azərbaycanda da analoji yanaşmanın mərhələli şəkildə formalaşması sektorun rəqabətqabiliyyətliliyini artırmaqla yanaşı, beynəlxalq inteqrasiyanı da asanlaşdırar.

Rəqəmsal savadlılıq məsələsi isə həm istehlakçı, həm də sığorta operatorları səviyyəsində kritik faktor kimi önə çıxır. Əgər istehlakçı rəqəmsal platformalarda təqdim olunan məhsulları və onların şərtlərini tam anlamırsa, bazarın rəqəmsal dönüşümü yalnız texnoloji vitrin effekti ilə məhdudlaşa bilər. Bu baxımdan, sığorta şirkətlərinin və dövlət institutlarının maarifləndirmə səyləri yalnız marketinq xarakteri daşımamalıdır, həm də maliyyə savadlılığının artırılmasına yönəlməlidir. Dünya Bankının məlumatına görə, maliyyə savadlılığının 10% artımı uzunmüddətli perspektivdə sığorta penetrasiyasını orta hesabla 4–5% yüksəldir. Bu göstərici Azərbaycanda hələ də inkişaf potensialının yüksək olduğunu göstərir.

Ülviyyə Cabbarovanın qeyd etdiyi kimi, süni intellekt və böyük verilənlər texnologiyaları artıq sadəcə dəstək funksiyası daşımır, strateji dəyər yaradan amilə çevrilib. Bu istiqamətdə region ölkələri arasında əməkdaşlıq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Türk dövlətləri arasında InsurTech sahəsində bilik və təcrübə mübadiləsi həm innovativ məhsul modellərinin yaradılmasını, həm də kapitalın daha effektiv idarə olunmasını stimullaşdıra bilər. Məsələn, Türkiyə bazarında son illərdə mobil sığorta tətbiqlərinin sürətli inkişafı, fərdi sığorta məhsullarının tam onlayn formata keçidi və API əsaslı sistemlərin geniş tətbiqi Azərbaycana da praktik model kimi xidmət edə bilər. Bu əməkdaşlıq çərçivəsində vahid texnoloji standartların və verilənlərin təhlükəsiz mübadilə mexanizmlərinin formalaşdırılması regionun ümumi rəqəmsal suverenliyini gücləndirəcək.

Bazarın transformasiyası eyni zamanda sığorta şirkətlərinin biznes modelinə də təsir edir. Ənənəvi sığorta mexanizmləri tədricən risk proqnozlaşdırma və davranış analitikası üzərində qurulan dinamik modellərlə əvəz olunur. Bu, həm əməliyyat xərclərinin azalmasına, həm də fərdiləşdirilmiş müştəri təcrübəsinin təmin olunmasına imkan yaradır. Azərbaycanın bu istiqamətdə atdığı addımlar hələ başlanğıc mərhələsində olsa da, dövlətin maliyyə və rəqəmsal inkişaf strategiyaları ilə uyğunluq göstərir. Xüsusilə Mərkəzi Bankın və Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının son illərdə həyata keçirdiyi rəqəmsal sığorta infrastrukturu təşəbbüsləri gələcək üçün sistemli baza yaradır.

Nəticə etibarilə, Azərbaycan sığorta bazarının əsas çağırışları - kibertəhlükəsizlik, çevik qanunvericilik və rəqəmsal savadlılıq -təkcə risk faktorları deyil, həm də transformasiya üçün imkan pəncərəsidir. Bu istiqamətlərdə irəliləyiş əldə edildikcə, bazar daha şəffaf, rəqabətqabiliyyətli və region səviyyəsində inteqrasiya olunmuş hala gələcək. Sığorta sektoru artıq yalnız itkilərin kompensasiyası mexanizmi deyil, eyni zamanda iqtisadi sabitliyin və rəqəmsal infrastrukturun ayrılmaz hissəsi kimi formalaşmaqdadır. Azərbaycanın bu transformasiyada fəal iştirak etməsi milli iqtisadi modelin dayanıqlılığı və innovativ potensialı baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Nuray,

Aznews.az