Bakı Dövlət Sirkinin fəaliyyətini bərpa etməsi mədəni fəallığa necə təsir edəcək? - ŞƏRH

Bakı Dövlət Sirkinin ikiillik fasilədən sonra fəaliyyətini bərpa etməsi təkcə mədəni hadisə deyil, həm də ölkənin yaradıcılıq sənayesində dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Mədəniyyət Nazirliyinin məlumatına əsasən, açılış proqramı Azərbaycan sirk kollektivinin və Macarıstan, Qazaxıstan, Gürcüstan, Belarus, Efiopiya və Argentinadan dəvət edilmiş tanınmış artistlərin iştirakı ilə baş tutub. Bu, yerli və beynəlxalq səviyyədə sirk sənətinin yenidən diqqət mərkəzinə gətirilməsi istiqamətində əhəmiyyətli addımdır. Lakin bu hadisə təkcə bir tədbir kimi deyil, daha geniş mənada Azərbaycan sirk mədəniyyətinin, onun iqtisadi və sosial potensialının müzakirəsi üçün yeni kontekst yaradır.

Sirk sənəti tarixi baxımdan Azərbaycan mədəni irsinin fərqli, lakin unudulmaqda olan istiqamətlərindən biridir. XX əsrin ortalarında fəaliyyətə başlayan Bakı Dövlət Sirki uzun illər ərzində təkcə əyləncə deyil, həm də peşəkar artistik ifaçılığın simvolu olub. Lakin son onilliklərdə texnoloji transformasiya, gənc nəsildə maraq dəyişiklikləri və alternativ əyləncə formalarının yaranması sirkin populyarlığını azaldıb. İki illik fasilə dövrü isə pandemiyadan sonrakı mədəni bərpa prosesinin zəruriliyini daha da artırdı. Bu baxımdan sirkin yenidən fəaliyyətə başlaması həm sənət, həm də sosial adaptasiya baxımından yeni mərhələnin başlanğıcı sayılır.

Mədəniyyətin iqtisadi təsirinə dair beynəlxalq təcrübə göstərir ki, yaradıcı sənayelər təkcə incəsənət deyil, həm də iqtisadi resursdur. UNESCO-nun 2022-ci il hesabatına görə, sirk sənəti bir çox Avropa ölkələrində turizm gəlirlərinin və şəhər mədəniyyətinin inkişafına ciddi töhfə verir. Məsələn, Fransada “Cirque du Soleil” kimi beynəlxalq brendlər milli imic elementinə çevrilib və illik 800 milyon avrodan çox gəlir gətirir. Bu təcrübə Azərbaycan üçün də aktual ola bilər. Bakı Dövlət Sirki bu modeldən faydalanaraq öz proqramlarını həm yerli, həm də beynəlxalq auditoriyaya təqdim etmək, turizm xəritəsində yeni mədəni məkan kimi mövqelənmək imkanı qazana bilər.

Eyni zamanda, sirkin bərpası mədəni diplomatiya baxımından da önəm daşıyır. Açılışda iştirak edən Macarıstan, Qazaxıstan, Gürcüstan, Belarus, Efiopiya və Argentinadan gəlmiş artistlər bu sahədə beynəlxalq əməkdaşlığın potensialını göstərir. Türk dünyası, Avrasiya və Afrika ölkələrindən gələn ifaçılar vasitəsilə Bakı sirki regional mədəni platformaya çevrilə bilər. Bu əməkdaşlıqlar gələcəkdə ortaq sirk festivalları, birgə təlim proqramları və artist mübadiləsi kimi layihələrin yaranmasına səbəb ola bilər. Belə təşəbbüslər həm sirk sənətinin peşəkar səviyyəsini artırar, həm də Azərbaycan mədəniyyətinin beynəlxalq görünürlüğünü genişləndirər.

Sirkin bərpası ilə yanaşı, müasir formatlara keçid məsələsi də gündəmdədir. Dünyada artıq heyvansız sirk modelləri, interaktiv səhnə sistemləri və texnoloji effektlərlə zəngin şoular ön plana çıxıb. Azərbaycan da bu tendensiyadan kənarda qala bilməz. Heyvanların səhnəyə çıxarılmaması, süni intellekt və rəqəmsal işıqlandırma vasitələri ilə səhnə effektlərinin yaradılması həm etik, həm də innovativ baxımdan vacib mərhələ ola bilər. Bu istiqamətdə yerli mütəxəssislərin və texniki komandaların hazırlanması, eyni zamanda gənclər üçün sirk tədris proqramlarının yaradılması məqsədəuyğundur.

Sirk sənətinin bərpası həm də sosial və psixoloji aspektdən əhəmiyyət daşıyır. Uşaqlar və ailələr üçün canlı şouların artması pandemiyadan sonra cəmiyyətin sosiallaşma ehtiyacını qarşılayır. Uşaqların emosional inkişafında və yaradıcılıq düşüncəsinin formalaşmasında sirk tamaşalarının rolu böyükdür. Mədəniyyət Nazirliyinin uşaqlara yönəlik proqramları ilə sinxron şəkildə sirk fəaliyyətinin genişləndirilməsi, məktəblər və gənclər mərkəzləri ilə əməkdaşlıq layihələrinin yaradılması bu sahəni davamlı inkişaf etdirə bilər. Regionlarda səyyar sirk proqramlarının təşkili də strateji əhəmiyyət kəsb edir. Bakı mərkəzli fəaliyyət modelinin regionlara genişləndirilməsi həm mədəni inklüzivliyi təmin edər, həm də bölgələrdə mədəni həyatın dirçəlməsinə səbəb olar. Gəncə, Şəki, Lənkəran və Naxçıvan kimi şəhərlərdə səyyar sirk şoularının təşkili, həmçinin yerli artistlərin bu prosesə cəlb olunması regional iqtisadi canlanmaya da töhfə verə bilər.

Bu prosesin davamlı olması üçün sirkin iqtisadi idarəetmə mexanizmləri də yenilənməlidir. Bilet satışlarının rəqəmsallaşdırılması, sponsorluq və dövlət-özəl tərəfdaşlıq modelləri sirkin maliyyə dayanıqlılığını gücləndirə bilər. Bununla yanaşı, beynəlxalq sirk məktəbləri ilə əməkdaşlıq çərçivəsində təlim proqramlarının tətbiqi yerli artistlərin bacarıq səviyyəsini artırar. Azərbaycanın mədəni strategiyasında bu cür sahələrin inkişafı uzunmüddətli perspektivdə ölkənin yumşaq güc elementlərini möhkəmləndirə bilər.

Bütün bu istiqamətlər birləşəndə Bakı Dövlət Sirki təkcə bərpa olunmuş bir mədəni müəssisə deyil, həm də yeni nəsil mədəniyyət siyasətinin praktiki nümunəsinə çevrilə bilər. Onun uğuru həm yaradıcı sektorun iqtisadi çəkisini artıracaq, həm də ölkənin mədəni identitetinin müasir formasını dünyaya təqdim edəcək. Bu baxımdan, sirk sənəti artıq təkcə səhnə şousu deyil, həm də strateji mədəni investisiya kimi qəbul edilməlidir.

Nuray,

Aznews.az