İsrail və İran Arasındakı Silahlı Qarşıdurma Dünya Mətbuatında – ARAŞDIRMA

Silahlı qarşıdurmanın dördüncü günündə İsrail və İran bir-birlərinə yeni zərbələr endirib.

Dünya mediasının davam edən qarşıdurma haqqında yazdıqları isə Aznews.az-ın məqaləsindədir.

CNN: İsrail və İran bir-birinə hücum etməyə davam edir

İsrail və İran silahlı qarşıdurmanın dördüncü günündə yeni hücumlara başlayıb. İsrail hərbçiləri bildiriblər ki, qırıcı təyyarələr İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun xaricdəki qolu olan Qüds Qüvvələrinə məxsus komanda mərkəzlərini vurub. Həm İran, həm də İsrail sakinləri mühüm hərbi obyektlərin yaxınlığındakı əraziləri boşaltmağa çağırıb.

İsraildə gecə saatlarında endirilən zərbələr nəticəsində ən azı 5 nəfər həlak olub, döyüşlər başlayandan bəri ölən israillilərin sayı 19-a çatıb. Bu arada İranda azı 224 nəfər ölüb, 1277 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib, onların əksəriyyəti mülki şəxslərdir. “İran rəsmiləri və dövlət mediası” belə deyib.

İran bir gecədə İsrailin mərkəzinə yeni raket dalğası ataraq, Tel-Əviv və Qüds də daxil olmaqla, ölkə daxilində hava hücumundan müdafiəni aktivləşdirib. Sahildə yerləşən Hayfa şəhərində bir neçə evə ziyan dəyib, neft emalı zavodunun ətrafında partlayışlar baş verib. İsrailin mərkəzində elektrik şəbəkəsi də zədələnib.

Reuters: İran atəşkəs danışıqlarını rədd edir

İran Qətər və Omandakı vasitəçilərə İsrailin hücumu altında atəşkəslə bağlı danışıqlara hazır olmadığını bildirib. Elan yeni hücumlar və daha geniş eskalasiya qorxusu fonunda gəlir. Rəsmi bildirib ki, İran “hücum altında olarkən danışıqlara getməyəcəyini açıqlayıb”.

Mübahisənin həssaslığına görə adının açıqlanmasını istəməyən rəsmi “İranlılar Qətər və Oman vasitəçilərinə yalnız İranın İsrailin qabaqlayıcı zərbələrinə cavabını tamamladıqdan sonra ciddi danışıqlara başlayacaqlarını bildiriblər”,-deyə qeyd edib.

Rəsmi əlavə edib ki, İranın Oman və Qətərin ABŞ-nin atəşkəs və nüvə danışıqlarının bərpası üçün vasitəçilik etməsi barədə çağırışları həqiqətə uyğun deyil. Oman və Qətərin həm İran, həm də ABŞ ilə yaxşı münasibətləri var və İsraillə də birbaşa əlaqə saxlayıb.

Bloomberg: İsrail İran rejimini devirməyə çalışır

İsrail iqtisadi iğtişaşlar törətmək və təxminən yarım əsrdir İranı idarə edən dini rejimi devirmək üçün İslam Respublikasının zəif cəhətlərindən istifadə etməyə çalışır. Tehran indi dilemma ilə üz-üzədir: ABŞ qoşulmadan İsrailə qarşı nə qədər irəliləyə bilər? Onun daxili iğtişaşlara səbəb ola biləcək köhnəlmə müharibəsinə olan iştahı nə qədər böyükdür?

Netanyahu ABŞ prezidenti Donald Trampın ad günü təbriki ilə başlayan mesajında, “Tehran səmasında olan pilotlarımız ayətullahlar rejiminə təsəvvür belə edə bilməyəcək şəkildə zərbələr endirəcəklər” deyib. “Sizə deyə bilərəm: İranda yüksək səviyyəli liderlərin artıq çantalarını yığdıqlarına dair işarələrimiz var. Onlar nələrin gəldiyini hiss edirlər.”

İyunun 15-də Netanyahu deyib ki, rejim dəyişikliyi “əlbəttə, nəticə ola bilər, çünki İran rejimi çox zəifdir”, baxmayaraq ki, “hərəkət etmək qərarı” iranlıların üzərinə düşür. İsrailin yüksək səviyyəli İran hərbi komandirlərini aradan qaldırmağı bacardığı dəqiqlik və sürət Tehranda çoxlarını heyrətə gətirdi. İndi İranın İsrailə, regional neft infrastrukturuna və ya ABŞ hərbi obyektlərinə hücum etmək üçün istifadə edə biləcəyi təxminən 2000 ballistik raket var.

CBS News: Tramp İranın ali liderinin öldürülməsinə qarşıdır

ABŞ prezidenti Donald Tramp İsrailin İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xamneyini öldürmək planına qarşı çıxıb. ABŞ rəsmisi deyib ki, israillilərin Xamneyini öldürmək imkanı var idi, lakin Tramp Netanyahuya bunun yaxşı fikir olmadığını deyib. Rəsmi bildirib ki, Netanyahu ilə Tramp arasında söhbət İsrailin İrana kütləvi hücumundan sonra baş verib.

ABŞ-nin yüksək səviyyəli rəsmisi iyunun 14-də bildirib ki, ABŞ və İran arasında birbaşa əlaqə olmayıb. Vaşinqtondakı İsrail rəsmisi iyunun 14-də bildirib ki, ABŞ və İsrail arasında müntəzəm təmaslar olub, liderlər iyunun 9, 12 və 13-də danışıblar.

İsrail rəsmisi deyib ki, İsrail “siyasi liderləri öldürmür” və diqqətini nüvə və hərbi proqramlara yönəldir. Bununla belə, o, bu proqramlarla bağlı qərar verənlərin “azad və asan yaşamamalı olduğunu” qeyd edib. Rəsmi qeyd edib ki, qərarları verənlər arasında Ayətullah Xamenei də var.

The New York Times: İran diplomatiyası zədələnib, lakin ölməyib

İsrail və İran uzun bir müharibəyə çevrilə biləcək bir vəziyyətə düşdüyündən, İranın genişlənən nüvə proqramı ilə bağlı danışıqların bərpası ehtimalı nəzərə alına bilməz. Hələlik Vaşinqton hər iki tərəfin zorakılığı dayandırması və yenidən danışmağa başlaması üçün heç bir iş görmür. Lakin iranlılar deyirlər ki, onlar hələ də prezident Tramp kimi razılığa gəlmək istəyirlər. Gələcək danışıqların forması istər-istəməz döyüşün nə vaxt və necə başa çatacağından asılı olacaq.

İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi bazar günü Tehranda xarici diplomatlara bildirib ki, “Biz İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almağa yönəlmiş istənilən razılaşmaya hazırıq”. Lakin onun ölkəsi “İranı nüvə hüquqlarından məhrum edən” heç bir razılaşmanı, o cümlədən mülki məqsədlər üçün istifadə oluna biləcək aşağı səviyyədə olsa da, uranı zənginləşdirmək hüququnu qəbul etməyəcək.

Əraqçi deyib ki, İsrail İranın bomba istehsalını dayandırmaq üçün deyil, İranın bunu etməyə çalışmadığını, əksinə Netanyahunun qarşı çıxdığı danışıqları pozmaq üçün hücum etdiyini bildirib. Hücumlar “diplomatiyaya xələl gətirmək və danışıqları pozmaq cəhdidir”, o, müxtəlif Qərb analitikləri tərəfindən paylaşılan bir fikirdir.

Mövsüm,

AzNews.az