Elektrik avtomobilləri bazarının Azərbaycanda inkişaf perspektivləri və çağırışlar - ARAŞDIRMA

Son illərdə dünya avtomobil sənayesində elektrik nəqliyyat vasitələrinə keçid tendensiyası sürətlənib. Karbon emissiyalarının azaldılması, enerji səmərəliliyinin artırılması və neftdən asılılığın tədricən azalması bu prosesin əsas səbəblərindəndir. Azərbaycan da bu qlobal prosesdən kənarda qalmır və elektrik avtomobillərinin tətbiqi ölkənin enerji strategiyası, ekoloji siyasəti və nəqliyyat infrastrukturunun yenilənməsi baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır.

Elektrik avtomobillərinin bazara daxil olması ilk növbədə enerji resurslarının daxili istifadəsinin optimallaşdırılması ilə əlaqəlidir. Azərbaycanın zəngin bərpa olunan enerji potensialı, xüsusilə günəş və külək resursları, gələcəkdə elektrik nəqliyyat vasitələrinin enerji tələbatını təmin etmək üçün əlverişli imkan yaradır. Bununla yanaşı, ölkənin neft ixracatçısı olması fonunda daxili bazarda elektrik avtomobillərinin inkişafı həm də neft məhsullarına daxili tələbatı azaltmaqla ixrac gəlirlərini qorumağa xidmət edə bilər.

Statistik göstəricilər elektrik avtomobillərinin qlobal bazarda dinamik artımını təsdiqləyir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, 2024-cü ildə dünyada satılan hər beş avtomobildən biri elektriklə işləyib. Azərbaycanda hələlik elektrik avtomobillərinin payı nisbətən aşağı olsa da, son illərdə idxal artmaqdadır. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatları göstərir ki, 2023-cü ildə ölkəyə gətirilən elektrik avtomobillərinin sayı əvvəlki illə müqayisədə bir neçə dəfə artıb. Bu, həm istehlakçı marağının artması, həm də dövlətin tətbiq etdiyi vergi və gömrük güzəştlərinin təsiri ilə bağlıdır.

İnfrastruktur məsələsi isə həlledici amillərdən biridir. Elektrik avtomobillərinin geniş yayılması üçün şarj stansiyalarının sayı və əlçatanlığı böyük rol oynayır. Hazırda ölkədə şarj məntəqələrinin sayı məhduddur, lakin həm dövlət, həm də özəl sektor bu istiqamətdə layihələr həyata keçirir. Xüsusilə Bakı və böyük şəhərlərdə yeni şarj məntəqələrinin quraşdırılması bazarın formalaşmasına real təkan verə bilər. Bununla yanaşı, regionlarda da infrastrukturun inkişafı vacibdir ki, elektrik avtomobilləri yalnız paytaxt və iri şəhərlərlə məhdudlaşmasın.

Maliyyə və iqtisadi baxımdan da mühüm məqamlar mövcuddur. Elektrik avtomobillərinin ilkin qiyməti ənənəvi benzin və dizel avtomobillərindən yüksəkdir. Lakin uzunmüddətli istismar dövründə yanacaq və texniki xidmət xərclərinin azalması bu fərqi balanslaşdırır. Azərbaycan bazarında isə kredit mexanizmlərinin, lizinq imkanlarının və dövlət subsidiyalarının inkişafı istehlakçıların bu nəqliyyat vasitələrinə çıxışını asanlaşdıra bilər. Ekoloji faktor da nəzərə alınmalıdır. Böyük şəhərlərdə hava çirklənməsinin əhəmiyyətli hissəsi avtomobil nəqliyyatından qaynaqlanır. Elektrik avtomobillərinin artması karbon emissiyalarının azalmasına, şəhərlərin ekoloji yükünün yüngülləşməsinə və vətəndaşların həyat keyfiyyətinin yüksəlməsinə şərait yarada bilər. Bu baxımdan elektrik nəqliyyat vasitələrinin inkişafı Azərbaycanın beynəlxalq ekoloji öhdəliklərinin icrası üçün də əhəmiyyətli alət ola bilər.

Ümumilikdə, Azərbaycanda elektrik avtomobilləri bazarının formalaşması tədricən baş verir və gələcəkdə bu prosesin sürətlənməsi gözləniləndir. İnfrastrukturun genişləndirilməsi, maliyyə dəstək mexanizmlərinin inkişafı, ekoloji standartların sərtləşdirilməsi və bərpa olunan enerji istehsalının artırılması bu bazarın dayanıqlığını təmin edə biləcək əsas istiqamətlərdir. Azərbaycanın həm enerji resursları, həm də strateji coğrafi mövqeyi elektrik nəqliyyat vasitələrinin inkişafı üçün əlverişli zəmin yaradır və yaxın illərdə bu sahənin ölkə iqtisadiyyatının diversifikasiyasında mühüm rol oynayacağı aydın görünür.

Nuray,

Aznews.az