Azərbaycan - Türkiyə enerji xətti - ŞƏRH

Bu ilin ilk doqquz ayında Azərbaycandan Türkiyəyə 8 milyard 801,64 milyon kubmetr təbii qaz ixrac olunub və bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dörd faiz yüksəlib. Sentyabr üzrə ixrac həcmlərində yeddi faizdən çox azalma olsa da, ölkə həmin ay Türkiyənin qaz idxalında ikinci ən böyük tədarükçü mövqeyini qoruyub. Ümumi ixracın böyük hissəsi uzunmüddətli müqavilələr əsasında həyata keçirilib, spot tədarüklər isə nisbətən kiçik paya malik olub.

Cari dinamika regionda enerji bazarının yenidən formalaşdığı bir dövrdə Azərbaycanın tədarük sabitliyini qorumaq bacarığını əks etdirir. Türkiyənin ümumi qaz idxalında on yeddi faizlik artım fonunda Azərbaycanın ixracının yüksəlməsi iki ölkə arasında möhkəm inteqrasiya olunmuş enerji xəttinin praktik nəticəsidir. Burada əsas amillərdən biri boru kəmərləri infrastrukturunun uzunmüddətli müqavilələrə söykənməsi, digər tərəfdən isə qlobal LNG bazarında müşahidə olunan qiymət dalğalanmalarıdır. Bu şəraitdə boru kəməri qazı daha stabil və əvvəlcədən proqnozlaşdırılan təchizat forması kimi ön plana çıxır.

Sentyabr ayında ixracın azalması isə qlobal enerji tələbindəki mövsümi dəyişkənlik və Azərbaycanın tədarük qrafikindəki texniki balanslaşdırma ilə izah oluna bilər. Türkiyənin həmin ay daha yüksək həcmdə LNG idxal etməsi də ölkənin öz portfelində diversifikasiya siyasətini davam etdirdiyini göstərir. Rusiya və İranın payındakı dəyişikliklər fonunda Azərbaycanın payının sabit qalması isə regional enerji xəritəsində onun dayanıqlı aktor statusunu gücləndirir.

TANAP və Cənubi Qafqaz Boru Kəməri üzrə sabitlik Azərbaycanın ixrac strategiyasının əsas dayaqlarından biridir və bu sistemlərin fasiləsiz fəaliyyəti Türkiyə bazarındakı mövqenin qorunmasına imkan verir. Dünyada karbonsuzlaşdırma prosesləri sürətlənsə də, orta müddətli perspektivdə boru kəməri qazı bir çox ölkələr üçün təhlükəsiz keçid resursu kimi qəbul edilir və bu, Cənubi Qaz Dəhlizinin rolunu daha da əhəmiyyətli edir. Qlobal enerji agentliklərinin son hesabatlarında da qeyd olunur ki, Avrasiya bölgəsində təchizat marşrutlarının şaxələndirilməsi enerji təhlükəsizliyi risklərini azaldan əsas mexanizmdir. Azərbaycan Türkiyə xətti isə məhz bu konfiqurasiyanın stabil hissəsidir.

Azərbaycan ixrac portfelində həm müqavilə öhdəliklərinə uyğun davamlılıq nümayiş etdirir, həm də tələbdəki dəyişikliklərə çevik reaksiya vermək imkanını saxlayır. Bunun fonunda Türkiyənin artan enerji tələbi gələcək dövrdə də iki ölkənin enerji əməkdaşlığını strateji xətt üzrə dərinləşdirə bilər. Bütün bu tendensiyalar Cənubi Qaz Dəhlizinin regional və qlobal enerji təhlükəsizliyində rolunun daha sabit və praktik əsaslarla genişlənməsinə şərait yaradır.

Aznews.az