Ermənistanla yeraltı münaqişə - ŞƏRH

2025-ci il 30 iyun tarixində Ağdam rayonunun Papravənd kəndində baş vermiş mina partlayışı son illərdə işğaldan azad edilmiş ərazilərdə minatəmizləmə sahəsində aparılan işlərin nə qədər həyati vacib olduğunu bir daha gündəmə gətirdi. Hadisə zamanı Ağdam Rayon Polis Şöbəsinin əməkdaşı xidmət vaxtı piyada əleyhinə minaya düşərək ağır xəsarət aldı və sağ ayağının topuq nahiyəsindən amputasiya olunması ilə nəticələndi. Bu acı fakt, minatəmizləmə işlərinin hələ də tam yekunlaşmadığını, minanın insan həyatına ciddi təhlükə yaratdığını və bölgədəki ictimai-sosial normaların bərpası üçün uzunmüddətli səylərin zəruri olduğunu göstərir.

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra mina qurbanlarının sayı hələ aprelin əvvəllərində 388-ə çatıb. Onlardan 70 nəfəri həlak olub, 318 nəfəri isə müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb. 1991-ci ildən indiyə qədər isə ümumilikdə 3,400-dən çox insan mina partlayışlarının qurbanı olub. Bu statistika mina təhlükəsinin nə qədər geniş miqyasda problem olduğunu açıq şəkildə ortaya qoyur.

İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə mina təhlükəsi həm əhali üçün, həm də həmin bölgələrdə xidmət göstərən dövlət və qeyri-dövlət qurumlarının əməkdaşları üçün ciddi həyat təhlükəsi yaradır. Papravənddə baş vermiş hadisə, minanın hələ də həyatımızın reallıqlarından biri olduğunu və bu problemin nə qədər həssas olduğunu göstərir. Bu mina qurbanlarının yalnız birindən çoxu deyil, bölgənin geniş təbəqələrinin həyatına təsir edən faciəvi bir vəziyyətdir.

Minalar insan həyatını təhlükəyə atmaqla yanaşı, bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafına da ciddi maneə yaradır. Təmizlənməmiş ərazilər kənd təsərrüfatı üçün yararsız olur, infrastrukturun bərpası gecikir, sakinlər öz doğma torpaqlarına qayıda bilmir. Bu isə uzunmüddətli perspektivdə bölgənin iqtisadi və sosial stabilliyinə mənfi təsir göstərir.

Azərbaycan Respublikasının Minatəmizləmə Agentliyi (ANAMA) və əlaqədar qurumlar son illərdə minatəmizləmə əməliyyatlarını gücləndiriblər. 2020-ci ildən bəri 191,555 hektar ərazi minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənib. Bu dövrdə 36 mindən çox piyada, 21 mindən çox tank əleyhinə mina və 133 mindən artıq partlamış sursat aşkarlanaraq zərərsizləşdirilib. Ancaq bu göstəricilər mina probleminin tam həll olunmadığını, hələ də xeyli işin görülməli olduğunu göstərir.

Yalnız 2025-ci ilin iyunun 23-dən 29-dək olan həftəlik hesabatda Tərtər, Ağdam, Laçın, Şuşa, Kəlbəcər və digər işğaldan azad edilmiş rayonlarda 85 piyada, 18 tank əleyhinə mina və 524 partlamamış hərbi sursat aşkarlanaraq 1,350 hektar ərazi təmizlənib. Bu da göstərir ki, minatəmizləmə işləri davamlı və mərhələli şəkildə həyata keçirilir, lakin minanın tamamilə aradan qaldırılması uzun illər tələb edir.

Mina təhlükəsi ilə mübarizədə təkcə texniki tədbirlər kifayət etmir. Eyni zamanda, əhali arasında mina təhlükəsi barədə maarifləndirmə işlərinin aparılması, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın genişləndirilməsi, zərərçəkmişlərin reabilitasiyası və sosial dəstək proqramlarının gücləndirilməsi də həyati əhəmiyyət daşıyır.

Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində təhlükəsizliyin təmin olunması, bölgənin dayanıqlı bərpası və sakinlərin doğma yurdlarına təhlükəsiz qayıda bilməsi üçün minatəmizləmə proseslərinin sürətləndirilməsi vacibdir. Bu proses həm də ölkənin bütövlüyünün qorunması, əhalinin təhlükəsizliyinin təmin olunması və regionda davamlı sülhün bərqərar olması üçün əsas şərtlərdən biridir.

Nəticə olaraq, mina təhlükəsi ilə mübarizə kompleks yanaşma və ciddi səylər tələb edən prioritet sahə olaraq qalır. Azərbaycan hökuməti və beynəlxalq tərəfdaşlar bu sahədəki əməkdaşlığı genişləndirərək insan həyatı üçün təhlükəni minimuma endirməli və gələcək nəsillərə daha təhlükəsiz, sabit bölgə təqdim etməlidir.

Zeynal ABDİN,
AzNews.az