Azərbaycanda turizmin mövsümi asılılığının azaldılması yolları - ARAŞDIRMA

Başlıqdakı mövzu Azərbaycanın turizm sektorunda uzun illərdir müşahidə olunan əsas tendensiyalardan birinə toxunur. Hazırda ölkədə turizm fəaliyyətinin böyük hissəsi yaz-yay aylarında, xüsusilə də Xəzər dənizi sahillərinə, Qəbələ, Şəki, Quba və digər dağlıq ərazilərə yönəlir. Statistikaya görə, Dövlət Turizm Agentliyinin məlumatlarında da yay mövsümündə hotellərin doluluq səviyyəsi 75–80 faizədək yüksəlsə də, qış və erkən yaz aylarında bu göstərici bəzi regionlarda 20–25 faizdən yuxarı qalxmır. Bu isə mövsümi asılılığın həm sahibkarlar, həm də dövlət üçün ciddi iqtisadi itkilər yaratdığını göstərir.

Mövsümi asılılığı azaltmağın əsas yollarından biri qış turizminin inkişafıdır. Qusarın “Şahdağ” və Qəbələnin “Tufandağ” xizək mərkəzləri artıq regionda populyar istiqamətlərdən birinə çevrilib, lakin bu potensial tam istifadə olunmur. Məsələn, Gürcüstanın Qudauri və Bakuriani kurortları ilə müqayisədə Azərbaycanda qış turizminin reklam və beynəlxalq tanıtım kampaniyaları hələ zəifdir. Xarici turistlərin böyük hissəsi Azərbaycanın qış kurortları barədə məlumatı yalnız regiona gəldikdən sonra əldə edir. Halbuki hədəfli reklam kampaniyaları, aşağıbüdcəli aviadaşıyıcılarla əməkdaşlıq və paket turlar vasitəsilə bu turizm seqmentini daha da genişləndirmək mümkündür.

Digər istiqamət sağlamlıq və kurort turizmidir. Naftalan neft vannaları, Qalaaltı sanatoriyası, Duzdağ speleoterapiya mərkəzi beynəlxalq miqyasda unikal müalicəvi xüsusiyyətlərə malikdir. Ancaq bu obyektlərin əksəriyyətində xidmət keyfiyyəti və rəqəmsal rezervasiya imkanları dünya standartlarına tam uyğunlaşmayıb. Məsələn, Çexiyanın Karlovy Vary və ya Macarıstanın Hévíz kurortları ilə müqayisədə Azərbaycanda bu sahə hələ daha çox yerli turistlərə fokuslanır. Xidmət səviyyəsinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, həkimlər və xidmət heyətinin dil biliklərinin artırılması, müalicəvi turizm paketlərinin xarici bazarlarda tanıdılması mövsümi asılılığı əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Mədəniyyət və tədbirlər turizmi də əhəmiyyətli bir həll yoludur. Son illərdə “Fantastik Azərbaycan” brendi altında Bakıda keçirilən caz festivalları, beynəlxalq idman yarışları, o cümlədən Formula 1 və UEFA oyunları ölkənin qış və payız aylarında da turist cəlb etməsinə səbəb olub. Lakin bu tədbirlərin regional miqyasda təşkili, məsələn, Gəncə, Naxçıvan, Lənkəran kimi şəhərlərdə keçirilməsi həm regionların iqtisadi fəallığını artırar, həm də turist axınını ilin müxtəlif dövrlərinə paylaya bilər.

Əlavə olaraq aqroturizm və ekoturizm mövsümi balans üçün böyük imkan yaradır. Qax, Zaqatala, Lerik kimi bölgələrdə kənd həyatı, bal, çay və fındıq təsərrüfatları ilə bağlı turlar ilin istənilən vaxtında təşkil oluna bilər. Avropada İtaliyanın Toskana bölgəsində və ya Fransanın Provansında belə kənd turizmi nümunələri mövsümi asılılığı minimuma endirib. Azərbaycanda da kənd təsərrüfatı məhsullarının brendləşdirilməsi, kənd qonaq evlərinin təşviqi və regionlara sərfəli daxili nəqliyyat imkanlarının yaradılması bu sahəni cazibədar edə bilər.

Bütün bunlarla yanaşı, mövsümi turizmin balanslaşdırılması üçün rəqəmsallaşma həlledici rol oynayır. Hazırda bir çox ölkələrdə onlayn platformalar vasitəsilə turistlərə ilboyu fəaliyyət göstərən alternativ təcrübələr təqdim olunur. Azərbaycanın rəqəmsal turizm ekosistemi isə hələ fragmentar xarakter daşıyır. İnteqrasiya olunmuş rezervasiya sistemləri, çoxdilli mobil tətbiqlər və virtual reallıq texnologiyaları vasitəsilə Azərbaycanın turizm imkanlarını bütün mövsümlərdə qlobal auditoriyaya çatdırmaq mümkündür.

Beləliklə, qış turizmi, sağlamlıq kurortları, mədəni tədbirlər, aqroturizm və rəqəmsal həllərin kombinasiyası Azərbaycan turizminin mövsümi asılılığını azalda və sektoru ilin bütün dövrlərində davamlı gəlir mənbəyinə çevirə bilər.