Azərbaycanda dəmiryolu və avtomobil yollarının tunelləri üçün layihələndirmə normaları təsdiq edilib - ŞƏRH

Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Kollegiyasının "Dəmiryolu və avtomobil yollarının tunelləri. Layihələndirmə normaları"nı təsdiqləməsi infrastrukturun təhlükəsizliyi, dayanıqlığı və uzunömürlülüyü baxımından mühüm addımdır. Qərar yalnız yeni inşa və yenidənqurma layihələrinə aid olsa da, onun tətbiqi gələcəkdə Azərbaycan nəqliyyat sisteminin keyfiyyət göstəricilərini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldə bilər. Yeni normalar xüsusilə tunellərin yerləşmə şəraiti, inşaat materiallarının davamlılığı və texniki təhlükəsizlik parametrlərinə dair konkret tələblər qoymaqla milli inşaat standartlarının beynəlxalq səviyyəyə uyğunlaşdırılmasını hədəfləyir.

Son illərdə ölkədə nəqliyyat infrastrukturu layihələrinin həcmi və əhatə dairəsi artmaqdadır. Bakı-Quba, Bakı-Gəncə, eləcə də Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında aparılan yol tikintiləri bu istiqamətdə kompleks yanaşmanın zəruriliyini göstərir. Tunellər, xüsusilə dağlıq ərazilərdə mühüm tranzit funksiyanı yerinə yetirdiyi üçün burada texniki normativlərin düzgün müəyyənləşdirilməsi nəqliyyat təhlükəsizliyi ilə yanaşı iqtisadi effektivlik baxımından da strateji əhəmiyyət daşıyır. Layihələndirmə müddətinin 100 illik istismar dövrünə əsaslanması müasir infrastrukturda uzunmüddətli dözümlülük və minimal texniki xidmət tələbi konsepsiyasına uyğundur. Bu yanaşma, Avropa İttifaqı və Asiya İnkişaf Bankının maliyyələşdirdiyi regional nəqliyyat layihələrində qəbul edilən standartlarla paralellik təşkil edir.

Tunellərin tektonik qırılma, sürüşmə və su yığılması kimi riskli ərazilərdən uzaqda inşası geotexniki təhlükəsizlik baxımından elmi əsaslara söykənən qərardır. Bu, infrastruktur xərclərinin sonradan təmir və bərpa işlərinə yönəlməsinin qarşısını almağa xidmət edir. İstər relsli, istərsə də avtomobil yolları üçün müəyyən edilən kameraların məsafə və yerləşmə tələbləri fövqəladə hallarda insan təhlükəsizliyini və texniki xidmət əlçatanlığını təmin etməyə yönəlib. Belə texniki incəliklər beynəlxalq infrastruktur normativlərində, xüsusilə Almaniya və Yaponiya kimi yüksək texnoloji inşaat təcrübəsinə malik ölkələrin standartlarında da əsas prinsip kimi qəbul olunur.

Azərbaycan üçün bu qərarın əhəmiyyəti həm də iqtisadi müstəvidə qiymətləndirilməlidir. İnşaat layihələrində normaların dəqiq tənzimlənməsi tender və icra proseslərinin şəffaflığını artırır, layihə risklərini azaldır və dövlət sifarişlərinin keyfiyyətinə nəzarəti gücləndirir. Bu, eyni zamanda, mühəndis və podratçı şirkətlərin məsuliyyətini artıraraq bazarda keyfiyyətə əsaslanan rəqabət mühitini formalaşdırır. Layihələndirmə standartlarının müasir tələblərə uyğunlaşdırılması gələcəkdə yerli mühəndislik potensialının inkişafı üçün də motivasiyaedici amil olacaq. İstismar dövrünün 100 il müəyyən edilməsi isə uzunmüddətli iqtisadi qənaət, davamlı investisiya və texnoloji dayanıqlıq baxımından mühüm göstəricidir.

Qlobal miqyasda infrastruktur layihələrinin dayanıqlılıq indeksi əsasən texniki norma və standartların effektivliyinə görə müəyyən olunur. Dünya Bankının 2023-cü il hesabatına əsasən, infrastrukturun uzunömürlülüyü və texniki təhlükəsizlik tələblərinə əməl edən ölkələrdə dövlət xərclərinin təxminən 12-15 % azaldığı, texniki xidmət intervallarının isə 30 %-ə qədər uzandığı müşahidə olunur. Azərbaycanın bu istiqamətdə addımı infrastrukturun ümumi səmərəliliyini və dövlət investisiyalarının iqtisadi geri dönüşünü gücləndirəcək. Layihələndirmə normalarının tətbiqi gələcəkdə xüsusilə iri dağlıq bölgələrdə, eləcə də Qarabağ bərpa zonasında reallaşdırılacaq nəqliyyat layihələrinin daha təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən uyğun inşasını təmin edəcək.

Bu qərar həm də şəhərsalma baxımından çevik yanaşmanı nümayiş etdirir. Tunellərin texniki dizaynı ilə bağlı normativlər urbanistik inkişafla paralel şəkildə formalaşır, bu isə infrastrukturun şəhər dinamikasına inteqrasiya imkanlarını genişləndirir. Yüksək davamlılıq tələbləri təkcə texniki aspekt deyil, həm də strateji baxışın göstəricisidir. Azərbaycanın artan tranzit potensialı, Orta Dəhliz və Şimal-Cənub istiqamətindəki logistika rolu nəzərə alınarsa, bu qərar nəqliyyat infrastrukturunun beynəlxalq standartlara uyğun modernləşməsində mühüm mərhələ hesab edilə bilər.

Nuray,

Aznews.az