Azərbaycan Avstriyaya neft satışını 2 dəfədən çox artırıb - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın Avstriyaya 177 min 544,3 ton xam neft ixrac etməsi və bunun 87 milyon 951,93 min dollar dəyərində olması, həmçinin ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə həm həcmdə, həm də dəyərdə əhəmiyyətli artım müşahidə olunması ölkənin enerji ticarətində yeni dinamik tendensiyalara işarə edir. Avstriyaya ixracın ümumi neft ixracında 0,86 faiz paya sahib olması ilk baxışda kiçik görünə bilər, lakin Avropa bazarlarında enerji axınlarının yenidən formalaşdığı dövrdə bu istiqamət Azərbaycanın ixrac coğrafiyasının şaxələnməsi baxımından xüsusi aktuallıq kəsb edir. Bunun fonunda ölkənin ümumi neft və neft məhsulları ixracının 20 milyon tondan artıq olması və xarici ticarət dövriyyəsinin 40 milyard dolları aşması Azərbaycanın iqtisadi strukturunda enerji sektorunun hələ də əsas lokomotiv olaraq qalmasını təsdiqləyir.

Qlobal enerji bazarlarında son illər müşahidə edilən transformasiya Azərbaycan neftinin Avropa istiqamətində artan hərəkətini daha anlaşılan edir. Avstriyanın enerji təchizatı strategiyası son beş ildə diversifikasiya xəttinə əsaslanır. Ölkə Rusiyadan asılılığını azaltmaq, təchizat mənbələrini genişləndirmək və dayanıqlığı təmin etmək üçün həm neft, həm də qaz tədarükündə alternativlər axtarır. Bu çərçivədə Azərbaycanın etibarlı ixracatçı kimi mövqeyi güclənir. Cənub Qaz Dəhlizi və Bakı Tbilisi Ceyhan xətti kimi layihələr Avropada Azərbaycanın strateji enerji tərəfdaşı statusunu möhkəmləndirib. Neft tədarükünün artması isə bu əməkdaşlığın paralel xətt üzrə genişlənməsinin təzahürüdür.

İxracın 2,1 dəfə artması iri həcmli kontraktların yenilənməsi və bazarda rəqabətli şərtlərin təmin edilməsi ilə bağlı ola bilər. Dəyərin 1,8 dəfə yüksəlməsi isə həm dünya neft qiymətlərinin ötən ilə nisbətən daha stabil və yüksək diapazonda qalması, həm də nəql marşrutlarının təhlükəsizliyinə dair bazarda formalaşmış əlavə premiumların təsiri ilə izah olunur. Qlobal təchizat zəncirində Yaxın Şərq və Qırmızı dəniz üzərindən keçən marşrutlarda risklərin artması Avropanın Xəzər hövzəsi kimi daha təhlükəsiz mənbələrdən tədarükü gücləndirməsinə şərait yaradır. Bu isə Azərbaycanın bazar mövqeyinə qısamüddətli deyil, həm də orta müddətli perspektivdə müsbət təsir göstərir.

Azərbaycanın ümumi xarici ticarət göstəriciləri də enerji ixracı ilə bağlı tendensiyaları dəstəkləyir. İxracın 21,6 milyard dollar, idxalın isə 19,2 milyard dollar olması ölkənin ticarət balansında profisiti qoruduğunu göstərir. Neftin bu balansda xüsusi çəkisi yüksək olaraq qalır. Bununla belə, bəzi qeyri enerji məhsullarının son illərdə artan ixrac payı göstərir ki, enerji gəlirləri iqtisadi şaxələndirmənin maliyyə bazasını formalaşdırmaqda mühüm rol oynayır.

Qlobal kontekstdə Avropanın enerji siyasəti daha çevik və sürətlə dəyişən mərhələdədir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin son hesabatları göstərir ki, 2030 cu ilə qədər Avropada neftə olan ümumi tələbat tədricən azalacaq, lakin qısa və orta müddətdə təchizat sabitliyi prioritet olaraq qalacaq. Bu səbəbdən Avstriya kimi ölkələr üçün mövcud ehtiyacların qarşılanmasında Azərbaycan neftinin rolu strateji təhlükəsizlik baxımından önəmli sayılır. Azərbaycanın enerji infrastrukturu genişlənmiş ixrac marşrutlarına malikdir və istehsal proseslərində sabitlik təmin olunur. Bu xüsusiyyətlər Avropanın yeni reallıqlarında daha da qiymətli hesab olunur.

Digər tərəfdən, neft ixracında artım Azərbaycanın makroiqtisadi göstəricilərinə də müsbət təsir göstərir. İxracyönlü gəlirlərin artması valyuta bazarını stabilləşdirir, dövlət büdcəsinə əlavə daxilolmaları təmin edir və investisiya fəallığını artırır. Qlobal iqtisadiyyatın qeyri stabillik şəraitində olduğu indiki mərhələdə belə dayanıqlı ixrac dinamiki ölkənin maliyyə təhlükəsizliyinin güclənməsinə imkan yaradır. Bununla yanaşı, aparılan genişmiqyaslı iqtisadi islahatlar enerji sektoru ilə yanaşı digər sahələrin də daha rəqabətqabiliyyətli olmasına şərait yaradır. Beləliklə, enerji gəlirləri iqtisadi modernizasiya prosesinin mühüm dayaqlarından biri kimi çıxış edir.

Avstriyaya ixracın artması sadəcə bir ölkəyə yönəlik statistika deyil, Azərbaycanın enerji ticarətində strateji xəttinin ənənəvi keyfiyyətlərini saxladığını və yeni reallıqlara uyğunlaşma qabiliyyətini nümayiş etdirdiyini ortaya qoyur. Əldə olunan artım həm bazardakı mövqelərin möhkəmlənməsi, həm də orta müddətli enerji əməkdaşlığı üçün daha güclü perspektivlərin formalaşması baxımından diqqətəlayiqdir. Cari göstəricilər göstərir ki, Azərbaycanın Avropa enerji təhlükəsizliyindəki rolu tədricən dərinləşir və bu proses qarşılıqlı iqtisadi faydalar əsasında davam edir.

Nuray,

Aznews.az