Azərbaycanın xurma idxalı - ŞƏRH

Azərbaycan 2025-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 9,1 milyon ABŞ dolları dəyərində 5 702 ton xurma idxal edib. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dəyər baxımından 14 %, kəmiyyət baxımından isə 22 % azalma deməkdir. Əsas tədarükçülər İran və Tunis olub, İsrail və Fələstindən idxal isə əhəmiyyətli artım göstərib. İlk dəfə Hindistandan da kiçik həcmdə məhsul gətirilib.

Xurma idxalının azalması bir neçə iqtisadi və bazar amili ilə izah oluna bilər. Əvvəla, dünya bazarında xurma qiymətlərinin dəyişməsi və logistik xərclərin artması idxal həcmlərinə təsir göstərir. FAO-nun məlumatına görə, son illərdə Yaxın Şərq və Şimali Afrika ölkələrində xurma istehsalı iqlim dəyişiklikləri səbəbindən dalğalanma nümayiş etdirir. Bu, ixracatçı ölkələrin bazara çıxış imkanlarını məhdudlaşdırır və qiymətlərin sabitliyini pozur. Azərbaycanın idxal göstəricilərində İran və Tunisdən gətirilən məhsulların azalması bu tendensiyanın regional təsirini əks etdirir.

Digər tərəfdən, İsrail və Fələstindən idxalın artması bazar diversifikasiyasının göstəricisidir. Bu ölkələrdə xurma istehsalı yüksək keyfiyyət standartları ilə fərqlənir və dünya bazarında premium seqmentə yönəlir. Azərbaycanın bu bazarlardan idxalı artırması daxili istehlakçıların daha müxtəlif məhsullara çıxışını təmin edir. Fələstindən idxalın 5 dəfədən çox artması həm yeni ticarət əlaqələrinin formalaşdığını, həm də regionda istehsalın ixrac yönümlü inkişaf etdiyini göstərir.

Əlcəzairdən idxalın kəskin azalması diqqət çəkir. Bu, həm istehsal həcmlərinin azalması, həm də logistik məsafənin uzunluğu ilə bağlı ola bilər. Qlobal bazarda Əlcəzair xurması əsasən Avropa ölkələrinə yönəldilir, bu isə Azərbaycanın bazar payını məhdudlaşdırır. İlk dəfə Hindistandan idxalın həyata keçirilməsi isə yeni bazarların araşdırıldığını göstərir. Hindistan xurma istehsalında böyük potensiala malikdir, lakin ixrac həcmləri hələ kiçikdir. Bu tədarük, gələcəkdə bazar əlaqələrinin genişlənməsi üçün ilkin addım kimi dəyərləndirilə bilər.

İqtisadi baxımdan idxalın azalması daxili bazarda qiymətlərin sabitləşməsinə və istehlakçıların tələbinin daha çox yerli istehsalla qarşılanmasına şərait yarada bilər. Azərbaycan son illərdə kənd təsərrüfatı məhsullarında özünü təminetmə səviyyəsini artırmağa çalışır. Xurma idxalının azalması bu siyasətin nəticələrindən biri ola bilər. Bununla yanaşı, idxalın diversifikasiyası daxili bazarda rəqabəti gücləndirir və keyfiyyət standartlarının yüksəlməsinə səbəb olur.

Qlobal bazar perspektivində xurma istehsalı və ticarəti artan əhəmiyyət kəsb edir. 2024-cü ildə dünya xurma bazarının dəyəri təxminən 15 milyard ABŞ dolları olub və 2030-cu ilə qədər 20 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır. Bu artım sağlam qida tendensiyalarının güclənməsi, Asiya və Avropada istehlakın yüksəlməsi ilə bağlıdır. Azərbaycanın idxal göstəriciləri bu qlobal tendensiyalara uyğunlaşma prosesini əks etdirir və ölkənin bazar strategiyasının çevikliyini nümayiş etdirir.

Beləliklə, xurma idxalında müşahidə olunan azalma sadəcə statistik göstərici deyil, həm də Azərbaycanın kənd təsərrüfatı siyasəti, bazar diversifikasiyası və qlobal ticarət tendensiyaları ilə bağlı daha geniş mənzərəni ortaya qoyur. Bu dinamika həm istehlakçıların maraqlarına, həm də iqtisadi sabitliyə müsbət təsir göstərə bilər.

Nuray,

Aznews.az