Heyva ixracında artım və yeni bazarlara çıxışın iqtisadi mənzərəsi

Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın heyva ixracında qeydə alınan kəskin artım aqrar ixracda niş məhsulların rolunun gücləndiyini göstərir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatları əsasında aparılan hesablamalara görə, 10 ay ərzində 1 min 931 ton heyva ixrac olunub və bu, həm dəyər, həm də kəmiyyət ifadəsində ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə nəzərəçarpacaq artım deməkdir. Xüsusilə ixrac dəyərinin 80 faiz yüksəlməsi məhsulun qiymət mövqeyində və xarici bazarlarda qəbulunda dəyişikliklərin baş verdiyini ortaya qoyur.

İxrac coğrafiyasının strukturuna baxdıqda Rusiyanın hələ də əsas bazar olaraq qalması diqqət çəkir. Göndərilən heyvanın böyük hissəsinin bu ölkəyə yönəlməsi logistik yaxınlıq, bazar tanışlığı və istehlak vərdişləri ilə izah olunur. Bununla yanaşı, Almaniya, Kanada və Estoniya kimi bazarlara ilk dəfə tədarükün həyata keçirilməsi Azərbaycan heyvasının daha uzaq və yüksək tələblərə malik bazarlara çıxış imkanlarının formalaşdığını göstərir. Qlobal meyvə-tərəvəz ticarətində Avropa və Şimali Amerika bazarlarına çıxış əsasən keyfiyyət standartları, fitosanitar nəzarət və logistik uyğunluqla şərtlənir və bu istiqamətdə atılan addımlar məhsulun rəqabət qabiliyyətinin artmasına işarə edir.

Qlobal miqyasda heyva istehsalı nisbətən məhdud olsa da, məhsulun funksional qida və emal sənayesində istifadəsi son illərdə artmaqdadır. Avropa bazarlarında heyvadan mürəbbə, püre və digər emal məhsulları üzrə tələbatın yüksəlməsi bu meyvəni yüksək əlavə dəyərli seqmentə daxil edir. Azərbaycanın iqlim şəraiti və ənənəvi bağçılıq potensialı bu məhsulun stabil istehsalı üçün əlverişli zəmin yaradır. Bu kontekstdə ixracın artımı yalnız məhsul həcminin deyil, bazar mövqeyinin genişlənməsi kimi qiymətləndirilə bilər.

İxrac göstəricilərinin artmasında istehsalın intensivləşməsi ilə yanaşı, regionlarda bağçılıq təsərrüfatlarının strukturunda dəyişikliklər də rol oynayır. Son illərdə suvarma infrastrukturunun genişləndirilməsi və daha məhsuldar sortların tətbiqi meyvəçilikdə məhsuldarlığın artmasına şərait yaradıb. Bunun nəticəsində fermerlər üçün ixracyönümlü məhsulların becərilməsi iqtisadi baxımdan daha cəlbedici olur və daxili bazarla yanaşı xarici tələbat da nəzərə alınır.

Bununla belə, ixracın böyük hissəsinin hələ də bir bazarda cəmlənməsi müəyyən riskləri saxlayır. Qlobal aqrar ticarət təcrübəsi göstərir ki, bazarların şaxələndirilməsi ixracın dayanıqlığını artıran əsas amillərdən biridir. Almaniya və Kanada kimi bazarlara həyata keçirilən ilk tədarüklər bu istiqamətdə ilkin mərhələ kimi dəyərləndirilə bilər. Bu prosesin davamlı xarakter alması üçün məhsulun sertifikatlaşdırılması, logistika zəncirinin optimallaşdırılması və emal imkanlarının genişləndirilməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Ümumilikdə, heyva ixracında müşahidə olunan artım Azərbaycanın aqrar ixrac strukturunda niş məhsulların rolunun yüksəldiyini göstərir. Mövcud dinamika bazarların tədricən genişləndirilməsi və məhsulun əlavə dəyər zəncirinə daxil edilməsi üçün real imkanlar formalaşdırır. Bu tendensiya kənd təsərrüfatı ixracının daha balanslı və davamlı inkişafına töhfə verə biləcək istiqamətlərdən biri kimi çıxış edir.

Aznews.az