TAP üzərindən qaz sifarişlərinin dinamikası Avropanın enerji strategiyasında nəyi göstərir? - ŞƏRH

Avropanın enerji təhlükəsizliyi gündəmində Trans-Adriatik Boru Kəməri üzərindən həyata keçirilən qaz axınları yenidən diqqət mərkəzinə çıxır. Son günlərdə TAP-ın əsas çıxış nöqtələrində qeydə alınan sifariş həcmləri Azərbaycan qazına olan tələbatın mövsümi və struktur faktorlarla birlikdə artmaqda olduğunu göstərir. Dekabrın sonu və yanvarın ilk günlərini əhatə edən göstəricilər Yunanıstan və İtaliya bazarlarında sabitlik fonunda tədarük həcmlərinin mərhələli şəkildə yüksəldiyini ortaya qoyur.

Kipoi çıxış nöqtəsində sifarişlərin həftəlik müqayisədə cüzi artım nümayiş etdirməsi, Yunanıstanın regional qaz paylayıcı mərkəz kimi rolunu qoruduğunu təsdiqləyir. Eyni zamanda, Komotini və Nea Mesimvria istiqamətlərində sifarişlərin dəyişməz qalması bazarda ani şok yox, planlı və proqnozlaşdırılan istehlak dinamikasının üstünlük təşkil etdiyini göstərir. Bu, TAP-ın fəaliyyətinin qısamüddətli spekulyativ tələbdən çox, uzunmüddətli müqavilələr və stabil axın üzərində qurulduğunu göstərən mühüm siqnaldır.

İtaliyanın Melenduqno çıxış nöqtəsində yanvarın əvvəlində qeydə alınan artım daha diqqətçəkici tendensiyanı əks etdirir. Bu bazar Avropada qaz istehlakının əsas mərkəzlərindən biri olmaqla yanaşı, Cənubi Avropa üçün alternativ mənbələrin əhəmiyyətini artırır. Buradakı sifariş artımı, bir tərəfdən qış mövsümündə enerji tələbatının yüksəlməsi, digər tərəfdən isə tədarük mənbələrinin şaxələndirilməsi siyasətinin real nəticə verdiyini göstərir. Azərbaycan qazının bu prosesdə rolu artıq təkcə əlavə həcm deyil, sistemli və etibarlı komponent kimi formalaşıb.

Qlobal kontekstdə Avropanın enerji strategiyası son illərdə ciddi transformasiya mərhələsindən keçir. Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra qaz tədarükündə risklərin artması, Cənub Qaz Dəhlizini və onun əsas hissəsi olan TAP-ı strateji infrastruktur elementinə çevirib. Mövcud sifariş dinamikası göstərir ki, TAP yalnız fövqəladə alternativ kimi deyil, Avropanın uzunmüddətli enerji balansının tərkib hissəsi kimi qəbul olunur. Bu, həm investisiya planlaşdırması, həm də boru kəmərinin gələcək genişləndirilməsi imkanları baxımından əhəmiyyətlidir.

Azərbaycan üçün bu göstəricilər enerji ixracının coğrafiyasının sabit və proqnozlaşdırılan şəkildə genişləndiyini nümayiş etdirir. TAP üzərindən ötürülən həcmlərin mərhələli artımı ölkənin Avropa enerji bazarında etibarlı tərəfdaş statusunu möhkəmləndirir və qaz ixracının siyasi yox, iqtisadi məntiq üzərində qurulduğunu göstərir. Bu model həm istehlakçı ölkələr, həm də tədarükçü üçün qarşılıqlı etimada əsaslanan əməkdaşlıq mühitinin formalaşmasına xidmət edir.

Mövcud tendensiyalar göstərir ki, yaxın perspektivdə TAP üzrə sifarişlərdə kəskin sıçrayışlardan çox, mərhələli və idarəolunan artım gözlənilir. Bu yanaşma Avropa bazarında enerji qiymətlərinin sabitliyinə, infrastrukturun effektiv istifadəsinə və tədarük risklərinin azaldılmasına töhfə verir. Beləliklə, TAP ətrafında formalaşan dinamika qısamüddətli statistik göstəricidən daha çox, Avropanın yeni enerji arxitekturasının necə qurulduğunu göstərən strateji göstərici kimi qiymətləndirilə bilər.

Aznews.az