Qatarlar niyə daşlanır?

2023-cü ilin yanvar-may ayları ərzində Azərbaycanda sərnişin və yük qatarlarına 16 dəfə daş atılıb. "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin məlumatına görə, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə bu hadisələrin sayı azalsa da, problem hələ də aktuallığını qoruyur. Daşlanma hadisələri qatarlara və infrastruktur obyektlərinə ciddi zərər vurur, sərnişinlərin həyatını təhlükəyə atır və bəzi hallarda qatarların qrafikdən gecikməsinə səbəb olur. Bu hallar yalnız Azərbaycanda deyil, bir çox ölkədə də qeydə alınır və müxtəlif sosial, mədəni, iqtisadi və psixoloji amillərlə izah edilir.

Bu davranışların əsas səbəblərindən biri maarifləndirmə çatışmazlığıdır. Qatarların daşlanması, xüsusilə gənclər arasında, diqqət çəkmək və ya əyləncə vasitəsi kimi qəbul edilə bilər. Bəzi hallarda isə sosial və iqtisadi problemlər, yoxsulluq və ya işsizlikdən əziyyət çəkən bölgələrdə insanlar öz narazılıqlarını belə təhlükəli şəkildə ifadə edirlər. Psixoloji problemlər yaşayan şəxslərin də bu hallarda rol oynadığı müşahidə olunur. Bundan əlavə, bəzi bölgələrdə bu cür hərəkətlər vərdiş və ya ənənəyə çevrilə bilər ki, bu da uzunmüddətli maarifləndirmə və sosial müdaxilələr tələb edir.

Bu problem müxtəlif ölkələrdə fərqli formalarda mövcuddur. Məsələn, Hindistanda qatarların daşlanması geniş yayılıb və əhalinin sıxlığı, bəzi bölgələrin sosial problemləri vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirir. Hindistan hökuməti bu halların qarşısını almaq üçün dəmir yolları ətrafında yaşayan sakinlərlə maarifləndirici tədbirlər keçirir, həmçinin qatarlarda qoruyucu şüşələrdən istifadə edir.

Böyük Britaniyada isə bu cür hallar vandalizm kimi qəbul edilir və sərt qanunlarla cəzalandırılır. Hökumət məktəblərdə və icmalar arasında maarifləndirmə proqramları təşkil edir, texnoloji nəzarət sistemləri vasitəsilə dəmir yollarını qoruyur. ABŞ-da da oxşar yanaşma mövcuddur. Orada vandalizm halları ağır cəzalarla nəticələnir və dəmir yollarının qorunması üçün qabaqcıl texnologiyalardan istifadə olunur.

Azərbaycanda bu problemin həlli üçün bir neçə istiqamətdə işlər aparılır. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC tərəfindən məktəblərdə təlimlər keçirilir, dəmir yolları ətrafında yaşayan sakinlərlə profilaktik söhbətlər aparılır və qatarlara quraşdırılmış kameralar vasitəsilə qanun pozucuları müəyyən edilir. Buna baxmayaraq, xarici təcrübədən də yararlanmaqla tədbirləri daha da genişləndirmək mümkündür.

Texnoloji nəzarətin artırılması, qoruyucu infrastrukturun gücləndirilməsi, cərimə və hüquqi tədbirlərin sərtləşdirilməsi, eyni zamanda uzunmüddətli maarifləndirmə kampaniyaları bu problemin effektiv həllinə töhfə verə bilər. Xüsusilə, Britaniya və ABŞ-dakı modellərdən nümunə götürərək sosial proqramları gücləndirmək, vandalizm hallarının azaldılmasına şərait yaradacaq.

Qatarlara daş atılması təkcə maddi zərər deyil, həm də insanların həyatına təhlükə yaradan ciddi bir sosial problemdir. Bu cür hallar ictimai şüurda təhlükəli əyləncə kimi qəbul edilməməli, əksinə, hüquqi və sosial yanaşmalarla qarşısı alınmalıdır. Azərbaycanın bu istiqamətdə tətbiq etdiyi tədbirləri gücləndirməsi, beynəlxalq təcrübəni nəzərə alaraq təhlükəsizlik və maarifləndirmə işlərini genişləndirməsi daha etibarlı dəmir yolu mühitinin yaradılmasına kömək edəcəkdir.

Nuray,

AzNews.az