Gərginlik əzələlərdə necə yaşayır? - stresin bədənə yığılma mexanizmi - ARAŞDIRMA

Stres adətən zehni yorğunluq və daxili gərginlik kimi qəbul olunur, lakin onun ən güclü təsiri məhz bədənimizdə hiss olunur. Uzunmüddətli narahatlıq, məsuliyyət hissi, qorxu və emosional sıxıntı nəticəsində bədən mütəmadi şəkildə qorunma vəziyyətində qalır. Bu zaman sinir sistemi kortizol və adrenalin kimi stres hormonlarını aktivləşdirir, əzələlər sıxılır, nəfəs səthi və sürətli olur, ürək döyüntüləri artır. Beyin bu vəziyyəti real təhlükə kimi qəbul etdiyindən bədən bir növ müdafiə rejiminə keçir. Əsl problem isə odur ki, təhlükə keçdikdən sonra belə bədən çox vaxt bu vəziyyətdən çıxa bilmir və gərginlik xronik hala gəlir.

Əzələlərdə toplanan gərginlik ən çox boyun, kürək, çiyin, bel və çənə nahiyəsində müşahidə olunur. Bu, həm iş zamanı eyni vəziyyətdə qalmaq, həm də emosional gərginliyin reflektor olaraq əzələlərdə ifadə olunması ilə bağlıdır. İnsan çox vaxt bu gərginliyi hiss etmir, lakin nəticədə baş ağrıları, yuxusuzluq, diqqət dağınıqlığı, həzm problemləri, ürək döyüntüləri və hətta panik hücumlara bənzər hallar ortaya çıxır. Bu əlaqə psixosomatik mexanizm adlanır. Yəni emosiyalar və düşüncələr birbaşa olaraq fizioloji dəyişikliklərə səbəb olur.

Stresin bədəndə yığılmasını azaltmaq üçün ilk addım nəfəsin ritmini bərpa etməkdir. Dərin, diafraqmatik nəfəs sinir sisteminə rahatlıq siqnalı göndərir və bədənin təhlükə vəziyyətindən çıxmasına kömək edir. Gündə cəmi bir neçə dəqiqə dərin nəfəs məşqi etmək kortizol səviyyəsini azalda və bədəni sakitləşdirə bilər. Növbəti addım bədənlə əlaqəni bərpa etməkdir. Uzun iş saatlarından sonra boyun, kürək və çiyin əzələlərini yüngül dartınma hərəkətləri ilə rahatlaşdırmaq bədənə diqqət yönəltməyə və rahatlıq halına keçməyə kömək edir.

Hərəkət stresin ən təbii tənzimləyicisidir. Gündəlik yüngül gəzintilər, yoqa, pilates və ya sadəcə ritmik bədən hərəkətləri sinir sistemini balanslaşdırır. Aktivlik zamanı beyin endorfin və serotonin kimi xoşbəxtlik hormonlarını ifraz edir ki, bu da həm psixoloji, həm də fiziki rahatlama yaradır. Əgər bədən hərəkətsiz qalarsa, stres hormonlarının azalması ləngiyir və insan uzunmüddətli yorğunluq, enerji itkisi və emosional gərginlik hiss edir.

Bədən fərqindəliyi də gərginliyin qarşısını almaqda təsirli üsullardan biridir. Gün ərzində bir neçə dəfə bədəni müşahidə etmək, hansı hissələrdə sıxılma və ya ağrı hiss olunduğunu dərk etmək stresin ilk əlamətlərini vaxtında aşkar etməyə imkan verir. Bu həm də emosional tənzimləməni gücləndirir, çünki insan bədən reaksiyalarını anladıqca emosiyalarına daha şüurlu şəkildə nəzarət edə bilir. Stresin idarə olunmasında yuxu və qidalanmanın rolu da əvəzolunmazdır. Kifayət qədər yuxu sinir sistemini bərpa edir, bədənə enerji verir və kortizol səviyyəsini normallaşdırır. Qəhvə, şəkər, enerji içkiləri və nikotin kimi stimulyatorlar isə sinir sistemini daimi gərgin vəziyyətdə saxlayır. Buna görə balanslı qidalanma, təbii məhsullar və maye qəbulu stresin fizioloji təsirlərini azaldır.

Bədən hər zaman zehnin güzgüsüdür. Onun siqnallarını vaxtında görmək və cavab vermək emosional tarazlığın qorunması üçün vacibdir. Hər gün bir neçə dəqiqəlik sakitlik, dərin nəfəs və bədənlə təmas bədəni təzyiqdən azad edir, beyinə təhlükənin keçdiyini bildirir. Streslə mübarizənin ən təsirli yolu onu inkar etmək deyil, bədəndəki izlərini tanımaq və onu rahatlamağa imkan verməkdir.

Nuray,

AzNews.az