Evinizin işıqları gündəlik enerjinizə necə təsir edir?

Evlərdə işıq seçimi uzun müddət dekorativ məsələ kimi qəbul edilsə də, son araşdırmalar bu seçimin insan davranışı, gündəlik enerji səviyyəsi və əhval-ruhiyyə üzərində nəzərəçarpacaq təsir göstərdiyini ortaya qoyur. Sarı və ağ işıq arasında fərq yalnız estetik deyil, beynin işıq siqnallarını necə emal etməsi ilə bağlıdır. Bu səbəbdən işıqlandırma psixologiyası həm yaşayış mühitinin keyfiyyətinə, həm də insanların gündəlik fəaliyyət ritminə təsir edən real faktor kimi ön plana çıxır.

İşıq mənbələri insanın bioloji ritminə fərqli şəkildə təsir edir. Sarı tonlu isti işıq gözün qəbul etdiyi spektrdə gün batımı və ya alov işığına yaxın olduğundan, sinir sisteminə rahatlaşdırıcı siqnallar ötürür. Bu tip işıq kortizolun təbii enmə ritmini dəstəkləyir, əzələlərin gərginliyini azaldır və beynin yavaşlama rejiminə keçməsinə uyğun mühit yaradır. Məsələn, axşam saatlarında isti işıqdan istifadə yuxu hormonlarının dövrünə daha uyğun gəlir və ev mühitinin sakit atmosferini gücləndirir. Bu yanaşma xüsusilə streslə işləyən və axşam saatlarında sinir sistemini bərpa etməyə ehtiyac duyan insanlar üçün praktik əhəmiyyət daşıyır.

Ağ və ya soyuq tonlu işıq isə tam fərqli mexanizmlər işə salır. Gün işığına yaxın spektrdə olan bu tonlar beyində oyanıqlığı artıran siqnallar yaradır, diqqət mərkəzini gücləndirir və performans yönümlü fəaliyyətlər üçün daha əlverişli şərait formalaşdırır. Araşdırmalar göstərir ki, soyuq işıq altında işləyən insanların vizual diqqəti daha stabil olur, səhv ehtimalı azalır, məhsuldarlıq isə qısa müddətdə yüksəlir. Buna görə də ofis məkanlarında və evdə iş guşələrində məhz ağ işıq seçilir. Eyni zamanda, səhər saatlarında ağ işığa məruz qalmaq bioloji saatın aktivləşməsinə dəstək olur və gün ərzində enerji səviyyəsinin daha sabit qalmasına kömək edir.

İşıqlandırma seçimi yalnız oyanıqlıq səviyyəsini yox, emosional fonu da formalaşdırır. İsti işıq insan beynində təhlükəsiz və rahat mühit təsiri yaradır, sosial münasibətlərdə yaxınlıq hissini artırır və kommunikasiya üçün daha yumşaq atmosfer qurur. Ailə ilə vaxt keçirmək, film izləmək və ya sakit fəaliyyətlər üçün bu tip tonlar daha uyğun olur. Ağ işıq isə neytral emosional təsir göstərir və diqqət bölünməsinin qarşısını alır. Bu səbəbdən mətbəx, iş otağı və fəaliyyət tələb edən digər sahələrdə ağ işığın funksionallığı daha yüksək qiymətləndirilir. Müasir araşdırmalar onu da göstərir ki, ev mühitində yalnız bir işıq tonuna bağlı qalmaq psixoloji balansı zəiflədə bilər, çünki beyin günün müxtəlif saatlarında eyni səviyyəli stimulla qarşılaşdıqda ritmik dəyişikliklər zəifləyir.

Məkanın növünə uyğun işıq seçimi həm enerji qənaəti, həm də davranış ritmi baxımından əhəmiyyətlidir. Gündəlik həyatın ritmi sürətləndikcə ev mühitinin funksional zonalara bölünməsi daha aktual olur və işıqlandırma bu bölgünü psixoloji olaraq dəstəkləyən əsas elementlərdən biridir. Praktik tətbiqlərdə səhərlər daha aydın və soyuq işıqdan, axşamlar isə isti, yumşaq işıqdan istifadə gündəlik ritmin təbii axarını gücləndirir. Bu yanaşma həm enerjinin idarə olunmasına, həm də emosional sabitliyə müsbət təsir edir. İşığın psixoloji rolu yalnız komfort hissinin tənzimlənməsi ilə məhdudlaşmır, həmçinin insanın davranış modelini formalaşdıran mühüm ətraf mühit faktorlarından biri kimi qəbul edilir.

Aznews.az