Azərbaycanın kakao idxalında artım - ŞƏRH

2025-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın kakao və ondan hazırlanan məhsullar üzrə idxalı 121 milyon ABŞ dollarını keçib və bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 14,7 % artım deməkdir. İxrac isə 10 milyon ABŞ dolları səviyyəsində olub və cüzi - 0,5 % artım göstərib. Bu rəqəmlər kakao məhsullarının idxalda əhəmiyyətli paya sahib olduğunu, ixracda isə hələ ki, məhdud rol oynadığını ortaya qoyur.

Kakao məhsullarının idxalında artım Azərbaycanın istehlak bazarında şokolad, kakao tozu və digər emal olunmuş məhsullara olan tələbin yüksəldiyini göstərir. Qlobal miqyasda da oxşar tendensiya müşahidə olunur. Beynəlxalq Kakaо Təşkilatının (ICCO) 2025-ci il hesabatına görə, dünya üzrə kakao istehsalı 2023/24 mövsümündə 12,9 % azalıb, qlobal emal həcmi isə 4,8 % geriləyib. Bu azalma nəticəsində bazarda 494 min tonluq təklif çatışmazlığı yaranıb. Belə bir şəraitdə idxalçı ölkələr, o cümlədən Azərbaycan, daxili tələbi qarşılamaq üçün daha çox məhsul gətirməyə məcbur olur. Bu, idxalın artımını izah edən əsas səbəblərdən biridir.

Azərbaycanın kakao ixracı isə hələ ki, məhdud miqyasda qalır. 10 milyon dollarlıq ixrac ümumi ixracın cəmi 0,05 %-ni təşkil edir. Bu, ölkənin kakao istehsalçısı deyil, daha çox emalçı və istehlakçı kimi çıxış etdiyini göstərir. Qlobal bazarda əsas ixracatçılar Qərbi Afrika ölkələri - Fildişi Sahili, Qana və Nigeriya, həmçinin İndoneziya və Ekvador kimi istehsalçılardır. Azərbaycanın ixrac göstəricilərinin məhdudluğu bu strukturla bağlıdır: ölkə xammalı idxal edir, emal edir və müəyyən həcmdə hazır məhsul ixrac edir. Bu model hələ ki, geniş miqyasda rəqabət üstünlüyü yaratmasa da, qeyri-neft ixracının diversifikasiyası baxımından əhəmiyyətlidir.

Ümumi xarici ticarət göstəricilərinə nəzər saldıqda, idxalın 15,6 % artması, ixracın isə 4,9 % azalması fonunda kakao məhsullarının idxalında müşahidə olunan artım daha da diqqət çəkir. Bu, istehlakçı davranışlarının dəyişməsini, xüsusilə şokolad və şirniyyat bazarının genişlənməsini göstərir. Dünya miqyasında şokolad bazarının həcmi 2025-ci ildə 130 milyard ABŞ dollarına yaxınlaşaraq illik 5 %-lik artım nümayiş etdirib. Azərbaycanın idxal göstəriciləri bu qlobal artım tempinə uyğunluq nümayiş etdirir.

Ehtiyatların azalması və qlobal bazarda təklif çatışmazlığı fonunda Azərbaycanın idxalının artması həm də ərzaq təhlükəsizliyi baxımından strateji addım kimi görünür. Bu, daxili bazarda məhsul çatışmazlığının qarşısını almağa xidmət edir. İxracın məhdudluğu isə ölkənin hələ ki, kakao məhsullarında istehsal gücünü artırmaq üçün potensial ehtiyacını göstərir. Uzunmüddətli perspektivdə emal sənayesinin güclənməsi Azərbaycanın ixrac payını artırmağa imkan verə bilər.

Nuray,

Aznews.az