Yeni nəsil NKA sistemləri dövriyyədə şəffaflığı artırır - ŞƏRH

Yanvar-noyabr aylarında yeni nəsil nəzarət-kassa aparatları vasitəsilə qeydə alınan 25 milyard 54,4 milyon manatlıq dövriyyə, ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 13,1 faiz artımın baş verdiyini göstərir. Ölkə üzrə quraşdırılmış 109 min 611 ədəd NKA-nın fəaliyyəti nağdsız əməliyyatların genişlənməsi, dövriyyənin daha dəqiq uçotu və qeyri-rəsmi satış praktikasının məhdudlaşdırılması baxımından əhəmiyyətli təsir yaradıb. Dövlət Vergi Xidmətinin məlumatında da vurğulandığı kimi, bu sistemlərin tətbiqi ticarətdə şəffaflığı gücləndirib və nəzarət mexanizmlərini daha funksional vəziyyətə gətirib.

Rəqəmsal kassa sistemlərinin tətbiqi qlobal miqyasda vergi inzibatçılığının modernləşdirilməsi üçün mühüm alət hesab olunur. OECD və Dünya Bankının hesabatlarında göstərilir ki, elektron fiskal cihazların tətbiqi vergi ödənişlərində uyğunsuzluqları azaltmağa, real dövriyyəni ölçməyə və kölgə iqtisadiyyatının payını minimuma endirməyə yardım edir. Azərbaycan iqtisadiyyatında müşahidə olunan artım bu qlobal tendensiyaya uyğun şəkildə baş verir, çünki NKA-lar təkcə texnoloji yenilik deyil, eyni zamanda bazar davranışını dəyişdirən institusional vasitə kimi çıxış edir. Satış nöqtələrinin daha geniş kateqoriyalarında tətbiq olunması nəticəsində dövriyyənin elektron qeydiyyatı real sektorun faktiki vəziyyətinin daha obyektiv qiymətləndirilməsinə imkan verir.

Elektron kassa sistemlərinin genişlənməsi iqtisadiyyatın strukturunda bir neçə istiqamətdə hərəkətliliyi artırır. İlk olaraq, qeyri-rəsmi dövriyyənin azalması vergi bazasının genişlənməsinə şərait yaradır ki, bu da dövlət büdcəsinin dayanıqlığı baxımından müsbət amildir. İkincisi, biznes subyektlərinin uçot sistemlərinin rəqəmsallaşması onların öz daxili idarəetmə modellərini də təkmilləşdirir, çünki real vaxt rejimində satışın və xərclərin monitorinqi daha çevik qərarvermə mexanizmi formalaşdırır. Üçüncüsü, istehlakçı davranışında şəffaflıq elementləri güclənir, çünki elektron qəbz sistemi həm maldarıya daha güvənli mühit yaradır, həm də istehlakçı hüquqlarının qorunmasını təmin edir.

Yeni nəsil NKA-ların sayı 109 min 611-ə çatması infrastrukturun geniş miqyasda tamamlandığını göstərir və sistemin iqtisadi dövriyyəyə təsirinin növbəti mərhələdə daha dərindən hiss olunacağı ehtimalını gücləndirir. Bu proses ticarət sektorunun transformasiyasını sürətləndirir və elektron çəkili dövriyyənin artması ilə bağlı sabit tendensiyanı gücləndirir. Dünyanın müxtəlif ölkələrində aparılan araşdırmalar sübut edir ki, rəqəmsal fiskal mexanizmlər uzunmüddətli perspektivdə həm sahibkarlar üçün əməliyyat xərclərini azaldır, həm də dövlətin iqtisadi idarəetmə alətlərini optimallaşdırır. Azərbaycanın bu sahədə irəliləyişi, rəqəmsal iqtisadiyyatın institusional çərçivəsinin gücləndirilməsi baxımından mühüm mərhələ kimi qiymətləndirilə bilər.

Aznews.az