Qlobal və regional proqnozlar fonunda Azərbaycanın inflyasiya trayektoriyasının yeni konturları - ŞƏRH

Niderlandın ən böyük bank qurumlarından biri olan ING Group Azərbaycan üzrə inflyasiya gözləntilərini yeniləyərək 2025 və 2026-cı illər üçün orta illik səviyyəni 5.7 faiz, 2027-ci il üçün isə 8.9 faiz kimi qiymətləndirib. Agentliyin cari və növbəti il üçün proqnozları əvvəlki hesablamalara nisbətən cüzi artım göstərir. Paralel olaraq, dövlət qurumları və digər beynəlxalq təşkilatların təqdim etdiyi rəqəmlər daha geniş diapazon yaradır; İqtisadiyyat Nazirliyi orta illik inflyasiyanın 2025-ci ildə 5.4 faiz olacağını gözlədiyi halda BMT və Dünya Bankı qiymət artımlarının daha zəif templə davam edəcəyini bildirir. Bu fərqin arxasında modelləşdirmə metodologiyaları, qlobal qiymət dinamikasına verilən çəkilər və daxili makroiqtisadi siyasətlərin təsir müddətinin fərqli qiymətləndirilməsi dayanır.

Son illərdə dünya iqtisadiyyatında inflyasiyanın davranışı fərqli regionlarda eyni xətt üzrə irəliləmir. ABŞ və Avropa zonasında qiymət artımlarının 2021-2023 dövründə sürətlənməsi, 2024-cü ildən etibarən isə zəifləməsi yeni normallaşma mərhələsinin formalaşdığını göstərir. Enerji, qida və logistika zəncirlərindəki dəyişikliklər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə inflyasiyanın daha həssas qalmasına səbəb olur. Azərbaycan iqtisadiyyatında isə qiymət dinamikası bir neçə struktur amilin təsiri ilə formalaşır; idxal payının yüksəkliyi, qlobal ərzaq indeksinin dəyişməsi, xidmət sektorunda son iki ildə müşahidə olunan genişlənmə və daxili tələb artımı qiymətləri istiqamətləndirən əsas faktorlar sırasındadır. Bu çərçivədə müxtəlif qurumların proqnozlarının fərqlənməsi təbiidir, çünki modellər qlobal enerji qiymətlərinin trayektoriyasına və region üzrə iqtisadi aktivliyin tempinə fərqli çəkilər verir.

ING Group-un 2027-ci il üçün daha yüksək rəqəm göstərməsi orta müddətli dövrdə xarici sektor təzyiqlərinin qala biləcəyi ehtimalını nəzərdə tutur. Xüsusilə Avropa bazarında qış mövsümlərinin enerji tələbinə təsiri, logistika xərclərinin yenidən yüksəlmə riski və dünya üzrə monetar siyasətin yumşalma mərhələsinə keçidi qiymət davranışının dəyişkənliyini artıran amillər kimi qiymətləndirilir. Əks tərəfdən, Azərbaycan hökumətinin son illərdə tətbiq etdiyi fiskal intizam, büdcə xərclərinin strukturlaşdırılması, sosial proqramların mərhələliliyi və idxaldan asılılığın azaldılması istiqamətindəki addımlar orta müddətli inflyasiya təzyiqlərini balanslaşdıran mühüm mexanizmlərdir. Mərkəzi Bankın institusional çərçivəsi və pul siyasəti alətlərinin çevik istifadəsi də gözləntilərin idarə olunmasına töhfə verir.

Beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təqdim edilən proqnozların müqayisəsi göstərir ki, 2025-2027 dövründə Azərbaycanın inflyasiya trayektoriyası orta səviyyədə, sabit diapazonda formalaşır. Müxtəlif qurumların rəqəmləri arasında fərqlər olsa da, ümumi tendensiya qlobal bazarlarda kəskin şoklar baş vermədiyi halda qiymət artımlarının idarəolunan səviyyədə qala biləcəyinə işarə edir. Qida və xidmət sektorları inflyasiyanın strukturunda payı yüksək olaraq qalır, lakin qeyri-neft sektorunda istehsal genişlənməsi və rəqabətin artması qiymət artımlarının templərini uzunmüddətli perspektivdə sabitləşdirə bilən amillər kimi önə çıxır.

Mövcud mənzərə göstərir ki, beynəlxalq proqnozların fərqliliyi risklərin spektrini daha geniş formatda qiymətləndirməyə imkan verir. Bu isə həm dövlət sektoru, həm də biznes üçün planlaşdırma prosesində daha realistik çərçivə yaradır. Qiymət davranışının gələcək trayektoriyası daxili istehsalın artım tempindən, idxal bazarlarında qiymətlərin dəyişkənliyindən və qlobal pul siyasətinin ritmindən asılı olaraq formalaşacaq. Azərbaycanın institusional siyasətləri bu dəyişikliklərə adaptasiya imkanlarını artırdığı üçün inflyasiya risklərinin idarəolunması baxımından çevik mühit mövcuddur.

Aznews.az