İsrail-Fələstin münaqişəsindən kimlər faydalanır?

İsrail-Fələstin münaqişəsi artmaqda davam edərkən, aylardır dünya gündəmini zəbt edən Ukrayna məsələsi arxa plana keçib. Avropanın hər yerindən asılan Ukrayna bayraqları İsrail bayraqları ilə əvəzlənib. Baxmayaraq ki, Rusiya-Ukrayna cəbhəsində qaynar münaqişələr davam edir, Qərbdən gələn yardımlar davam edir və bunun davamı məsələsi gündəmdədir.

Üstəlik, Avropa ölkələri iqtisadi cəhətdən ən yaxşı illərini keçirməsələr də, qarşıdan gələn qış aylarında əvvəlkindən daha bahalı qazdan istifadə edəcəklər. Gələn il ABŞ-da prezident seçkilərinin keçirilməsi və Ukraynaya yardım məsələsinin namizədlər arasında mümkün müzakirə mövzularından biri olması “Ukraynanın gələcəyini” qeyri-müəyyən edir. Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumu ilə yenidən alovlanan Fələstin-İsrail qarşıdurması öz şiddətini günü-gündən artırır. İsrail Fələstin torpaqlarını işğal etməyə davam edərkən, aralarında uşaq və qadınların da olduğu yüzlərlə Fələstin vətəndaşı hər gün həyatını itirir. Son illərin ən böyük qırğını Fələstində baş verir. Ankara atəşkəsin elan edilməsi üçün sıx diplomatiya həyata keçirərək, bölgəyə humanitar yardım materialları göndərməklə Fələstin xalqına bacardığı qədər dəstək verməyə çalışır. Pakistan və İndoneziya kimi İslam ölkələrində İsrailə etiraz nümayişləri keçirildiyi halda, Qərb rəsmiləri İsraili dəstəkləyir və qırğına məhəl qoymurlar.

Sovet İttifaqı dövründən bəri Fələstin rəhbərliyi ilə sıx təmasda olan Moskvanın münasibəti fərqlidir. Moskva atəşkəsin tezliklə əldə olunmasını istəyir. Bölgədə sülhün yalnız Fələstin Dövlətinin qurulması ilə mümkün olduğunu müdafiə edərək, Birləşmiş MillətBMT Fələstin Dövlətinin yaradılmasını nəzərdə tutan qətnamələrinin icrasını tələb edir. Başqa sözlə, Kreml Fələstin ərazisinin İsrail tərəfindən tam işğalına və regionda Qərbin dəstəklədiyi vahid dövlətin mövcudluğuna qarşıdır. Onu da qeyd edək ki, Rusiya HƏMAS-ı terrorçu siyahısına daxil etmir və liderləri ilə açıq şəkildə görüşür.
Qərbdə Ukraynaya göstərilən dəstəyin şübhə altına alınmasına səbəb olur. Üstəlik, Avropa ölkələri iqtisadi cəhətdən ən yaxşı illərini keçirməsələr də, qarşıdan gələn qış aylarında əvvəlkindən daha bahalı qazdan istifadə edəcəklər. Gələn il ABŞ-da (ABŞ) prezident seçkilərinin keçirilməsi və Ukraynaya yardım məsələsinin namizədlər arasında mümkün müzakirə mövzularından biri olması “Ukraynanın gələcəyini” qeyri-müəyyən edir.
Bütün bunlardan xəbərdar olan Ukrayna prezidenti Zelenski artıq Ukraynaya dəstəyin azalmasından narahat olduqlarını bildirib. Rusiya rəsmilərinin sözlərinə görə, hətta Ukraynada mövcud olan hərbi texnologiyaların bir qismi artıq İsrailə göndərilir. Üstəlik, 2023-cü ilin əvvəlində, əksinə, Amerikanın İsraildəki silahlarının bir hissəsi Ukraynaya ötürülüb. Ukraynadan sonra Qərbin “təhlükəsizliyi qorumalı və təmin etməli” olduğu daha bir ölkə var. Buna görə də ABŞ prezidenti Co Bayden ölkəsini “tarixin ən böyük dövləti” kimi xarakterizə etsə də, Ukraynaya dəstəyin azalacağı ehtimalı yüksəkdir. Hələlik Ukraynada sonun başlanğıcı görünməsə, İsrail-Fələstin cəbhəsindəki münaqişələr qısa zamanda bitəcək. Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumu ilə yenidən alovlanan Fələstin-İsrail qarşıdurması öz şiddətini günü-gündən artırır. İsrail Fələstin torpaqlarını işğal etməyə davam edərkən, aralarında uşaq və qadınların da olduğu yüzlərlə Fələstin vətəndaşı hər gün həyatını itirir. Son illərin ən böyük qırğını Fələstində baş verir. Ankara atəşkəsin elan edilməsi üçün sıx diplomatiya hərəkəti həyata keçirərək, bölgəyə humanitar yardım materialları göndərməklə Fələstin xalqına bacardığı qədər dəstək verməyə çalışır. Pakistan və İndoneziya kimi İslam ölkələrində İsrailə etiraz nümayişləri keçirildiyi halda, Qərb rəsmiləri İsraili dəstəkləyir və qırğına məhəl qoymurlar.
Sovet İttifaqı dövründən bəri Fələstin rəhbərliyi ilə sıx təmasda olan Moskvanın münasibəti fərqlidir. Moskva atəşkəsin tezliklə əldə olunmasını istəyir. Bölgədə sülhün yalnız Fələstin Dövlətinin qurulması ilə mümkün olduğunu müdafiə edir.Başqa sözlə, Kreml Fələstin ərazisinin İsrail tərəfindən tam işğalına və regionda Qərbin dəstəklədiyi vahid dövlətin mövcudluğuna qarşıdır.Ukrayna-Rusiya müharibəsi arxa plandadır.

Bütün bunlardan xəbərdar olan Ukrayna prezidenti Zelenski artıq Ukraynaya dəstəyin azalmasından narahat olduqlarını bildirib. Rusiya rəsmilərinin sözlərinə görə, hətta Ukraynada mövcud olan hərbi texnologiyaların bir qismi artıq İsrailə göndərilir. Ukraynadan sonra Qərbin “təhlükəsizliyi qorumalı və təmin etməli” olduğu daha bir ölkə var. Buna görə də ABŞ prezidenti Co Bayden ölkəsini “tarixin ən böyük dövləti” kimi xarakterizə etsə də, Ukraynaya dəstəyin azalacağı ehtimalı yüksəkdir. Hələlik Ukraynada sonun başlanğıcı görünməsə, İsrail-Fələstin cəbhəsindəki münaqişələr qısa zamanda bitəcək. Bununla belə, istər Yaxın Şərqdə baş verən proseslərdən asılı olsun, istərsə də onlardan tamamilə asılı olmayaraq, bu dəstək uzun illər davam edəcək.Ona görə də ABŞ-ın Ukrayna böhranında yeni formul axtarmaq, Volodimir Zelenskini razılığa gəlmək yollarını axtarmağa sövq etməsi təəccüblü olmayacaq. Moskva ilə 2024-cü ildə ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkiləri və onların nəticələri də bu kontekstdə böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Digər tərəfdən, Rusiyanın Yaxın Şərqdəki yeni hadisələrə yanaşması və Fələstin Dövlətinin qurulmasını dəstəkləməsi, şübhəsiz ki, Rusiya-İsrail münasibətlərinə, eləcə də Moskvanın region ölkələri ilə münasibətlərinə təsir göstərəcək. İsrail Ukraynaya birbaşa yardım göndərməyərək Rusiya-Ukrayna məsələsində bitərəf qalmağa çalışıb. Əslində bu münasibətə görə həm Ukrayna, həm də Qərb İsraili ittiham edirdi. Ancaq son hadisələrlə bağlı Moskvanın açıqlamaları göstərir ki, son illərdə Rusiya ilə İsrail arasında yaxınlaşma sona çatacaq və əksinə, Moskvanın ərəb ölkələri ilə əməkdaşlığı güclənəcək. Ona görə də artıq Yaxın Şərqdə mövcud olan Rusiya-Qərb mübarizəsi daha da dərinləşəcək.

Züriyə Qarayeva
Aznews.az portalının siyasi şərhçisi