Müharibənin uşaqlıq üzərindəki izləri: Reabilitasiya və ümid yolunda Azərbaycanda yeni başlanğıc

Ukraynada davam edən müharibə nəticəsində travma yaşamış uşaqların reabilitasiyası məqsədilə onların daha bir qrupu Azərbaycana yola salınıb. Azərbaycanın Ukraynadakı səfiri Seymur Mərdəliyevin verdiyi məlumata görə, bu proses humanitar dəstəyin bir hissəsi kimi həyata keçirilir və indiyədək 360-dan çox ukraynalı uşaq Azərbaycanda reabilitasiya proqramına cəlb olunub. Səfir təşəbbüsə göstərilən dəstəyə görə Azərbaycanın Moldovadakı səfirliyinə də təşəkkür edib. Proqram çərçivəsində uşaqlara psixoloji yardım göstərilir, müxtəlif sosial və bərpaedici tədbirlər həyata keçirilir.

Savaş mühitində böyüyən uşaqlar cəmiyyətin ən həssas və müdafiəsiz təbəqəsidir. Onların üzləşdiyi itkilər, daimi qorxu hissi, bombardman səsləri, sevdiklərini itirmək və yaşadıqları məhrumiyyətlər onların psixoloji inkişafına dərindən təsir edir. Bu travmaların təsiri uşaq yaşında özünü kəskin şəkildə göstərməsə də, illər sonra depressiya, posttravmatik stress pozuntusu, davranış problemləri və sosial inteqrasiya çətinlikləri kimi ciddi fəsadlarla ortaya çıxa bilər. Bu uşaqların bir çoxu travmatik xatirələrə görə uzun müddət normal sosial münasibətlər qurmaqda çətinlik çəkir, bəzi hallarda aqressiv və ya əksinə, sosial baxımdan çəkinkən şəxsiyyətlərə çevrilirlər.

Psixoloji təsirlərlə yanaşı, fiziki baxımdan da bu uşaqlar ciddi risk altındadırlar. Sağlam və balanslı qidalanmanın, tibbi xidmətlərin və təhlükəsiz yaşayış mühitinin olmaması onların immun sisteminin zəifləməsinə, inkişaf geriliyinə və müxtəlif xəstəliklərə meylliliyinə səbəb olur. Müharibə zonasındakı uşaqların çoxu məktəbdən və təhsildən məhrum qalır ki, bu da onların bilik və bacarıq qazanma imkanlarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır.

Savaşda böyüyən uşaqlar şəxsiyyət olaraq ya erkən yaşda həddindən artıq məsuliyyət hissi qazanır, ya da həyatın mənasızlığına dair düşüncələrlə psixoloji tənəzzülə uğrayırlar. Onların bir qismi gələcəkdə öz yaşadıqlarını başqalarına yaşatmamaq üçün pasifist və yardımsevər şəxsiyyətlərə çevrilsə də, digər bir qismi yaşadıqları zorakılıq və travmanın təsiri ilə özləri də zorakı davranışlara meylli ola bilərlər. Bu cür dual nəticələr uşaqların sonrakı həyatında, ailə münasibətlərində və cəmiyyətlə inteqrasiyasında dərin izlər buraxa bilər.

Azərbaycanda həyata keçirilən reabilitasiya proqramları bu baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyır. Təhlükəsiz və dəstəkverici mühitdə uşaqlara göstərilən qayğı onların emosional sabitliyinin bərpası, sosial bacarıqlarının inkişafı və gələcəyə ümidlərinin yenidən formalaşması üçün vacibdir. Psixoloq, pediatr, sosial işçi və digər mütəxəssislərin iştirakı ilə həyata keçirilən bu proqramlar sadəcə müvəqqəti yardım deyil, uşaqların həyatında dönüş nöqtəsi ola bilər.

Azərbaycanın bu təşəbbüsü həm beynəlxalq humanitar əməkdaşlığın gücləndirilməsi, həm də uşaqların sülh və rifah içində yaşamaq hüququnun təmin olunması baxımından nümunəvi bir addımdır. Müharibə uşaqlar üçün heç vaxt seçim olmur, amma onlara sülh içində böyümək imkanı yaratmaq, keçmişin ağrılarını gələcəyin ümidinə çevirmək bütün bəşəriyyətin məsuliyyətidir.

AzNews.az