5G texnologiyasının İKT sahəsinə təsiri: Yeni nəsil sürət, innovasiya və imkanlar

Müasir dövrdə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT) cəmiyyətlərin inkişafında əsas aparıcı qüvvələrdən birinə çevrilib. İnternetin və mobil rabitənin gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilməsi ilə yanaşı, yeni nəsil texnologiyaların tətbiqi həm iqtisadiyyata, həm də sosial həyatın bütün sferalarına ciddi təsir göstərir. Bu baxımdan 5G texnologiyası yalnız mobil şəbəkələrin növbəti mərhələsi deyil, həm də bütövlükdə İKT sahəsinin gələcəyini müəyyən edən inqilabi addım hesab olunur.

5G texnologiyasının ən mühüm üstünlüklərindən biri yüksək sürət və aşağı gecikmə müddətidir. Əgər əvvəlki nəsil şəbəkələr saniyədə bir neçə yüz meqabit sürət təqdim edirdisə, 5G texnologiyası 10 qiqabit/saniyəyə qədər internet sürəti təmin edə bilir. Bu isə o deməkdir ki, məlumatların ötürülməsi və emalı daha sürətli olacaq, gecikmə müddəti isə 1 millisaniyəyə qədər azalacaq. Belə bir texniki imkan real vaxt rejimində məlumatların ötürülməsini tələb edən tətbiqlərin – süni intellekt, avtonom avtomobillər, ağıllı şəhərlər və telemedisina xidmətlərinin – genişlənməsi üçün əsaslı zəmin yaradır.

İKT sahəsində 5G-nin tətbiqi ilk növbədə bulud texnologiyalarının və böyük verilənlərin (Big Data) emalına təsir göstərəcək. Məlumatların toplanması, saxlanılması və təhlili üçün yüksək sürətli bağlantının mövcudluğu şirkətlərin operativ qərar qəbul etməsinə şərait yaradacaq. Məsələn, maliyyə sektoru saniyənin kiçik bir hissəsində milyonlarla əməliyyatı emal edə biləcək, istehsalat müəssisələri isə “ağıllı fabriklər” vasitəsilə istehsalat proseslərini daha çevik və avtomatlaşdırılmış şəkildə idarə edəcəklər.

5G texnologiyası həmçinin “İnternet of Things” (IoT) sahəsində böyük dönüş nöqtəsi olacaq. Əgər 4G şəbəkələri eyni anda məhdud sayda cihazı dəstəkləyə bilirdisə, 5G texnologiyası kvadrat kilometrə milyonlarla cihazın qoşulmasına imkan yaradır. Bu isə ağıllı məişət texnologiyalarından tutmuş, sənaye robotlarının idarəsinə qədər geniş imkanlar açır. Məsələn, kənd təsərrüfatında dronlar və sensorlar vasitəsilə torpağın vəziyyəti, suvarma sistemləri və məhsulun yetişmə prosesi anlıq olaraq izlənilə biləcək.

Tibbi sahədə də 5G-nin rolu əvəzsizdir. Telemedisina, uzaqdan cərrahi əməliyyatlar, xəstələrin sağlamlıq göstəricilərinin real vaxtda izlənməsi yalnız yüksək sürətli və gecikməsiz şəbəkə vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Bu baxımdan 5G-nin tətbiqi səhiyyə sistemlərinin keyfiyyətini artırmaqla yanaşı, tibbi xidmətlərin əlçatanlığını da əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirəcək.

Digər tərəfdən, 5G texnologiyası kibertəhlükəsizlik sahəsində yeni çağırışlar ortaya çıxarır. Çünki daha çox cihazın şəbəkəyə qoşulması kiberhücumların miqyasını və riskini artırır. Bu səbəbdən də 5G şəbəkələrinin tətbiqi ilə yanaşı, dövlətlər və şirkətlər informasiya təhlükəsizliyinə dair daha güclü mexanizmlər qurmağa məcbur olacaqlar.

Azərbaycan kontekstində isə 5G texnologiyasının tətbiqi ölkənin rəqəmsal transformasiya strategiyasına güclü təkan verəcək. 4G şəbəkəsinin geniş yayılması artıq mobil internet xidmətlərinin əlçatanlığını artırıb, 5G isə bu imkanları keyfiyyətcə fərqli bir mərhələyə qaldıracaq. Bu texnologiya elektron hökumət xidmətlərinin daha sürətli və effektiv şəkildə göstərilməsini, biznes mühitində innovativ həllərin tətbiqini və ən əsası, regionlarda rəqəmsal bərabərliyin təmin olunmasını dəstəkləyə bilər.

Nəticə etibarilə, 5G texnologiyası İKT sahəsinin gələcəyini köklü şəkildə dəyişdirəcək. Yüksək sürət, aşağı gecikmə, geniş şəbəkə imkanları və milyardlarla cihazı birləşdirmək potensialı ilə 5G yalnız texnoloji yenilik deyil, həm də sosial-iqtisadi inkişafın əsas hərəkətverici qüvvəsinə çevriləcək. Bu dəyişikliklərin miqyası isə yaxın onilliklərdə daha aydın şəkildə görünəcək və insan həyatının bütün sahələrinə təsir göstərəcək.

AzNews.az