Xoşbəxtliyini gizlədən insanlar nəyi qoruyur? - Psixoloqlar səbəbini açıqlayır

İnsan təbiəti ziddiyyətlərlə doludur. Hamımız xoşbəxt olmağı arzulayırıq, amma çox zaman xoşbəxt olduğumuzu göstərməkdən çəkinirik. Bəzən bu, sadəcə təvazökarlıq kimi görünür, amma daha dərinə getdikdə məsələ çox daha mürəkkəbdir. Müasir psixoloqlar bu halı “emosional qorunma instinkti” adlandırır. İnsan beynində yaranan bu mexanizm bizə mənəvi təhlükələrdən – qısqanclıqdan, rəqabətdən, tənqiddən qorunmaq üçün kömək edir. Sanki xoşbəxtliyimizi gizlətməklə onu daha uzunömürlü saxlamaq istəyirik.

Sosial mühitin təzyiqləri də bu davranışın mühüm səbəblərindən biridir. Çünki cəmiyyət xoşbəxtliyi bəzən “göstəriş” kimi qəbul edir. Kimsə öz sevincini paylaşanda, digərləri bunu təkəbbür və ya lovğalıq kimi görə bilər. Buna görə də insanlar, xüsusən də sosial şəbəkələrdə, öz xoşbəxt anlarını paylaşmaqdan ehtiyat edir. Sosial müqayisə nəzəriyyəsinə əsasən, insan özünü başqaları ilə müqayisə etməyə meyillidir. Bu zaman birinin xoşbəxtliyi digərinin narazılığını, qısqanclığını və bəzən də neqativ reaksiyasını doğura bilər. Nəticədə insanlar düşünür ki, sakit qalmaq, sevinci içində yaşamaq daha təhlükəsizdir.

Digər tərəfdən, bəzi insanlar üçün xoşbəxtliyi gizlətmək bir növ özünü qoruma strategiyasıdır. Onlar inanır ki, xoşbəxtlik çox nümayiş etdirildikdə “göz dəyər” və ya “bəxt qaçar”. Bu, qədim mədəni inanclardan gələn psixoloji refleksdir. Xüsusilə Şərq mədəniyyətlərində bu düşüncə güclüdür. Bəzi araşdırmalara görə, insanların 65 faizi açıq şəkildə xoşbəxtliyini ifadə etməyin mənfi nəticələr doğura biləcəyinə inanır. Bu inanc nə qədər irrasional görünsə də, sosial davranışlara ciddi təsir göstərir.

Psixoloqlar qeyd edir ki, xoşbəxtliyi gizlətmək bəzən sosial adaptasiyanın bir formasıdır. İnsanlar ətrafdakıların emosional vəziyyətini nəzərə alaraq davranır. Əgər yaxın mühitdə işsizlik, xəstəlik və ya ailə problemləri varsa, kimsə öz sevincini paylaşmaqdan çəkinə bilər. Bu, empatiya və sosial məsuliyyət hissindən doğur. Başqa sözlə, hər kəs eyni anda xoşbəxt olmağa imkan tapmadığı üçün, bəzi insanlar öz hisslərini geri çəkir ki, digərlərinə pis təsir etməsin.

Bununla belə, xoşbəxtliyi tam gizlətmək insan psixikasına mənfi təsir göstərə bilər. Mütəxəssislər deyir ki, emosiyaları boğmaq stress, daxili gərginlik və emosional tükənmə yaradır. Xoşbəxtlik də paylaşılmadıqda dəyərini itirir. İnsan beyni sevinc hissini paylaşmaq üçün tənzimlənib – müsbət emosiyalar sosial əlaqələr vasitəsilə möhkəmlənir. Yəni sevinci bölüşmək həm bizi, həm də ətrafımızı gücləndirir.

Son illərdə aparılan araşdırmalar göstərir ki, emosional açıq insanlar daha az depressiya və narahatlıq yaşayır. Buna görə psixoloqlar tövsiyə edir ki, insan xoşbəxtliyini gizlətməsin, amma onu kimlə və necə paylaşacağını düzgün seçsin. Hər kəsin bilməsinə ehtiyac yoxdur, lakin paylaşmaq üçün bir yaxın dost, bir ailə üzvü, hətta bir gündəlik belə bəs edər.

Nəticədə, xoşbəxtliyi gizlətmək bəzən bizi qoruyur, bəzən də məhv edir. Ən sağlam yol – onu nə gizlətmək, nə də göstərmək arasında balans tapmaqdır. Çünki həqiqi xoşbəxtlik nümayiş üçün deyil, yaşamaq üçündür.

AzNews.az