Bağlanma stilləri: niyə bəzi insanlar uzaq, digərləri isə yapışqan davranır?

İnsanın münasibətlərdəki davranışı, reaksiyaları və hissləri çox vaxt uşaqlıq dövründə formalaşmış bağlanma tərzindən qaynaqlanır. Bağlanma nəzəriyyəsi göstərir ki, valideyn və uşaq arasında yaranan ilk emosional əlaqə, insanın gələcəkdə sevgiyə, etimada və yaxınlığa münasibətini müəyyən edir. Uşaqlıqda ana və ya baxıcı uşaq üçün emosional cəhətdən əlçatan, etibarlı və sabit olarsa, uşaqda “təhlükəsiz bağlanma” formalaşır. Bu insanlar böyüdükdə həm öz hisslərini açıq ifadə edə, həm də başqasının yaxınlığına dəyər verə bilirlər. Onlar sevgi və sərhəd arasında sağlam balans yaradırlar.

Amma əgər uşaqda valideynin davranışı dəyişkəndirsə, bəzən qayğıkeş, bəzən isə soyuq, laqeyd və ya qorxuducu davranış görürsə, o zaman “narahat bağlanma” tərzi formalaşır. Bu insanlar yetkinlikdə sevginin itirilməsindən çox qorxur, davamlı təsdiq və diqqət istəyir, partnyorun hər davranışını “məni sevir, ya yox?” kimi şərh edirlər. Onlar emosional sabitlikdə çətinlik çəkir, münasibətdə bəzən özlərini “çox verən” və ya “çox yapışan” tərəf kimi hiss edirlər.

Digər qrup isə uşaqlıqda yaxınlıq cəhdlərinə qarşı rəddedici, soyuq və emosional baxımdan uzaq münasibət gördüyü üçün “uzaq bağlanma” tərzi inkişaf etdirir. Bu insanlar böyüdükdə müstəqillik hissini qorumaq üçün emosional yaxınlıqdan qaçır, sevgini çox vaxt zəiflik kimi görür və öz hissələrini ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Onlar münasibətlərin “boğucu” olduğuna inanır, partnyor yaxınlaşdıqda emosional olaraq geri çəkilirlər.

Hər bir bağlanma stili həyatın erkən illərində yaranır, amma o, dəyişməz deyil. İnsan introspeksiya, terapiya və özünü dərk prosesi vasitəsilə bağlanma tərzini sağalda bilər. Təhlükəsiz bağlanmaya keçid üçün əsas addım emosional şüurluluğu artırmaq, hissləri tanımaq və paylaşmaq bacarığını öyrənməkdir. Münasibətlər bu baxımdan həm güzgü, həm də dərmandır — çünki biz yalnız başqasının varlığı ilə öz daxili uşağımızın ehtiyaclarını tanıya bilirik.

Bağlanma stilini dəyişmək, əslində, uşaqlıqda alınmamış sevgini yetkin yaşda özümüzə qaytarmaq prosesidir. Bu, emosional cəsarət tələb edir, çünki yaxınlıq həm sevinc, həm də qorxu doğurur. Amma bir şeyi anlamaq lazımdır: heç kim həmişə uzaq və ya yapışqan qalmaq məcburiyyətində deyil. İnsanın beynində yeni emosional yollar yarana bilir və bu, sevgi münasibətlərinin keyfiyyətini tamamilə dəyişə bilər. Yaxınlıqdan qorxmamaq, sevginin həm azadlıq, həm də təhlükəsizlik mənbəyi ola biləcəyini qəbul etmək, psixoloji azadlığın ən yüksək formasıdır.

AzNews.az