İstilik tariflərində tənzimləmə: sosial balans və iqtisadi dayanıqlılıq arasında yeni mərhələ - ŞƏRH

Əhaliyə göstərilən istilik təchizatı xidmətlərinin tariflərinə edilən son dəyişikliklər Tarif (qiymət) Şurasının qərarı ilə rəsmi şəkildə təsdiqlənib. “Azəristiliktəchizat” ASC-dən daxil olan müraciət əsasında qəbul edilən bu qərar həm tariflərin maya dəyərinə daha yaxınlaşdırılmasını, həm də dövlət büdcəsindən ayrılan subsidiyaların yükünün azaldılmasını hədəfləyir. Mövcud vəziyyətdə əhaliyə göstərilən istilik xidmətlərinin maya dəyəri hər kvadrat metr üçün 1,10 manat təşkil etsə də, əvvəlki tarif bu rəqəmin xeyli altında idi. Bu səbəbdən qiymətlərdə artım qərara alınıb: sayğac olmayan evlərdə hər kvadrat metr üçün aylıq tarif 30 qəpikdən 45 qəpiyə yüksəldilib, sayğacla istifadə olunan sistemlərdə isə 1 Qkal üçün tarif 14,6 manatdan 21 manata qədər artırılıb.

Bu tənzimləmə bir neçə mühüm iqtisadi və sosial faktora əsaslanır. Əvvəla, dövlət büdcəsi üzərində olan subsidiya yükünün azaldılması prioritet məsələdir. Mövcud tariflərin maya dəyərindən aşağı olması, dövlət tərəfindən bu fərqin büdcə vəsaiti hesabına kompensasiya edilməsini tələb edirdi ki, bu da həm fiskal dayanıqlılığa təsir göstərirdi, həm də dövlətin digər sosial proqramlara yönəldə biləcəyi maliyyə imkanlarını məhdudlaşdırırdı. Tarif dəyişikliyi ilə bu yükün müəyyən qədər azaldılması, “Azəristiliktəchizat” ASC-nin maliyyə müstəqilliyinin artırılması baxımından müsbət addım hesab oluna bilər.

Digər tərəfdən, alternativ isitmə vasitələri ilə müqayisə apardıqda, yeni tariflər hələ də bazar qiymətləri ilə nisbətən uyğun və rəqabətə davamlı görünür. Hazırda alternativ isitmə sistemləri vasitəsilə 1 kvadrat metr sahənin aylıq istilik xərci orta hesabla 1 manat civarındadır. Yeni tarif isə 45 qəpik səviyyəsində müəyyən edilib ki, bu da yenə də dövlətin sosial yönümlü siyasətindən tam imtina etmədiyini, lakin tədricən real xərclərə yaxınlaşma yolu seçdiyini göstərir.

Tarif dəyişikliklərinin tətbiqi zamanı istehlakçıların alıcılıq qabiliyyəti və sosial vəziyyəti, eləcə də alternativ enerji resurslarının mövcudluğu nəzərə alınıb. Bu, dövlətin sadəcə maliyyə yükünü azaltmaqla kifayətlənmədiyini, eyni zamanda sosial balansı qorumağa çalışdığını göstərir. Tarif siyasətində yumşaq keçid prinsipi tətbiq olunmaqla, tənzimləmə prosesinin sosial sarsıntılara səbəb olmadan həyata keçirilməsi məqsədi güdülür. Bundan əlavə, bu yanaşma enerji resurslarından daha səmərəli istifadəni təşviq edə bilər. Sayğacla istifadə edilən sistemlərə verilən üstünlük, istehlakın ölçülməsi və səmərəli idarə olunması baxımından iqtisadi baxımdan məqbul tendensiyadır.

Digər əhəmiyyətli məqam isə bu tənzimləmənin xidmət keyfiyyətinə və infrastrukturun dayanıqlılığına təsiridir. Yeni tarif səviyyələri “Azəristiliktəchizat” ASC-nin maliyyə imkanlarını nisbətən genişləndirərək, texniki modernləşməyə, xidmət keyfiyyətinin artırılmasına və istilik sistemlərinin səmərəliliyinin yüksəldilməsinə şərait yarada bilər. Əks halda, tariflər xərcləri əhatə etmədikdə, həm texniki baxım, həm də xidmətin fasiləsizliyi ilə bağlı problemlərin yaranması ehtimalı artır. Bununla yanaşı, tarif dəyişikliyi gələcəkdə istilik təchizatı sisteminin modernləşdirilməsinə, enerji effektivliyinin artırılmasına və alternativ enerji mənbələrinin inteqrasiyasına da stimul verə bilər. İstehlakçı davranışında dəyişikliklərə səbəb olaraq daha rasional və qənaətcil istifadə modellərinin formalaşması ehtimalı yüksəlir.

Nəticə olaraq, tarif tənzimləməsi həm dövlət, həm də vətəndaş maraqlarının uzlaşdırıldığı balanslı iqtisadi qərar kimi qiymətləndirilə bilər. Dövlət tərəfindən subsidiyaların mərhələli şəkildə azaldılması və real maya dəyərinə yaxınlaşma, uzunmüddətli perspektivdə iqtisadi dayanıqlığı və sektorun inkişafını təmin edə bilər. Lakin bu prosesin uğurla həyata keçirilməsi üçün paralel olaraq əhalinin məlumatlandırılması, sosial həssas qrupların müdafiəsi və texniki infrastrukturun təkmilləşdirilməsi kimi əlavə tədbirlər də zəruridir.

Nuray,

Aznews.az