Azərbaycanın qaz ixracı artımı: Strateji sintez ön planda - ŞƏRH

Azərbaycanın təbii qaz ixracı ilə bağlı son rəsmi açıqlamalar, xüsusilə də İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovun səsləndirdiyi yanaşmalar, ölkənin bu sahədə sadəcə rəqəmsal həcmlər deyil, daha geniş spektrli meyarlar üzrə strateji mövqe tutduğunu göstərir. Nazir açıq şəkildə bildirir ki, ixracın artırılması özü-özlüyündə məqsəd deyil. Əsas hədəf, Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilə öhdəliklərini vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirməsi, bununla yanaşı qaz satışının kommersiya baxımından ölkəyə faydalı nəticələr gətirməsidir. Bu yanaşma, qlobal enerji bazarlarında son illərdə baş verən kəskin dalğalanmalar fonunda xüsusilə əhəmiyyətlidir.

Aznews.az şərh edir ki, ilk baxışda, 2025-ci ilin ilk yarısında 12 milyard 365 milyon kubmetrə yaxın qaz ixrac edilməsi və bunun 4 milyard 541 milyon ABŞ dolları dəyərində kommersiya nəticəsi doğurması olduqca uğurlu nəticə kimi görünür. Bu həcmin ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4.56 faiz, dəyər etibarilə isə 11.62 faiz artması, Azərbaycan qazının dünya bazarlarında mövqeyinin möhkəmləndiyini göstərən önəmli indikatorlardır. Lakin bu statistik göstəricilər yalnız zahiri təsir doğura bilər, çünki daha vacib olan məsələ, bu artımın hansı bazarlara yönəldiyi, uzunmüddətli müqavilələr çərçivəsindəmi, yoxsa spot bazar şərtləri iləmi həyata keçirildiyi və ölkənin strateji enerji balansına necə təsir göstərdiyidir.

Yeni elan olunmuş Suriya istiqamətli ixrac layihəsi də bu çərçivədə xüsusi diqqət cəlb edir. Türkiyənin Kilis şəhəri üzərindən Suriyanın Hələb və Homs şəhərlərinə ildə 1.2 milyard kubmetr həcmində qazın çatdırılması və bunun nəticəsində 1200-1300 meqavat elektrik enerjisi istehsalının təmin olunması nəzərdə tutulur. Bu layihə, təkcə regionda enerji təminatında sabitlik yaratmaq baxımından deyil, həm də Azərbaycanın geosiyasi və kommersiya baxımından mövqeyini gücləndirmək istiqamətində strateji addım sayıla bilər. Belə layihələr, Azərbaycanın enerji təchizatçısı kimi nüfuzunu daha da artırmaqla yanaşı, həm də qeyri-tradisional bazarlara çıxış imkanlarını genişləndirir.

Mikayıl Cabbarovun “rəqəmlər yox, sintez” yanaşması əslində ölkənin enerji strategiyasının təkamülündən xəbər verir. Qaz bazarı, qlobal enerji siyasətinin ən dəyişkən sahələrindən biri olmaqla, yalnız mövcud ehtiyat və hasilat gücünə deyil, eyni zamanda siyasi sabitlik, tərəfdaşlarla münasibətlər və bazar risklərinin idarəolunması bacarığına əsaslanır. Bu kontekstdə Azərbaycanın uzunmüddətli ixrac müqavilələrinə sadiqliyi, yeni marşrutlar axtarması və diversifikasiya siyasəti, onu sabit və etibarlı tərəfdaş kimi təqdim edir.

Digər tərəfdən, qaz ixracı üzrə gəlirlər, yalnız enerji sektorunun deyil, dövlət büdcəsinin və maliyyə sabitliyinin əsas dayaq sütunlarından biridir. Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarının qorunması, fiskal dayanıqlılıq və xarici borclanmanın aşağı səviyyədə saxlanılması baxımından qaz ixracından əldə olunan gəlirlər həlledici əhəmiyyət daşıyır. Bu səbəbdən, qiymət və həcm artımları, yalnız statistik baxımdan deyil, həm də makroiqtisadi sabitlik müstəvisində xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Nəticə etibarilə, Azərbaycanın qaz ixracında “məqsəd həcmlər deyil, səmərə və etibarlılıq” yanaşması, sadəcə texniki və ya kommersiya məsələ deyil, bütövlükdə enerji siyasətinin elmi əsaslara və çevik planlaşdırma bacarığına söykəndiyini göstərir. Qlobal enerji balansında yerini gücləndirmək istəyən hər bir ölkə üçün bu cür kompleks yanaşma zəruridir. Azərbaycanın da qaz ixracı siyasətində bu tarazlığı qoruması, uzunmüddətli uğurların təminatı baxımından vacib şərt olaraq qalır.

Nuray,

Aznews.az