"Azərbaycan enerji və süni intellektdə tarazlıq yarada biləcək" - ŞƏRH

Yaponiyanın aparıcı texnologiya şirkəti NTT-nin Baş kommersiya innovasiya rəhbəri Rika Nakazavanın sözlərinə görə, Azərbaycan enerji və süni intellektin kəsişdiyi nöqtədə qlobal miqyasda strateji tarazlıq yarada biləcək ölkələrdən biridir. O, Bakıda keçirilən "StrategEast: Dövlət və İT üzrə Avrasiya Forumu 2025" çərçivəsində bildirib ki, ölkə enerji resurslarının zənginliyi və yeni texnologiyalara açıq strategiyası ilə qlobal rəqabət mühitində fərqlənir. Azərbaycanın həm neft-qaz, həm də bərpa olunan enerji sektorunda inkişaf meyilləri onun süni intellekt kimi yüksək enerji tutumlu texnologiyaların tələbatını qarşılayacaq dayanıqlı bazaya malik olmasını təmin edir.

Son illərdə süni intellekt texnologiyalarının sürətli artımı enerji bazarında yeni çağırışlar yaradıb. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, qlobal miqyasda süni intellekt sistemlərinin enerji tələbatı 2027-ci ilə qədər illik 160 teravat-saatdan çox arta bilər. Bu artım ən çox məlumat mərkəzləri, bulud texnologiyaları və hesablama gücü infrastrukturları ilə əlaqələndirilir. Belə şəraitdə enerji resursları və texnoloji infrastrukturun sinxron inkişafı prioritetə çevrilir. Azərbaycanın həm təbii qaz hasilatı, həm də artan bərpa olunan enerji istehsalı bu kontekstdə onun üstün mövqeyini möhkəmləndirir.

Ölkə 2030-cu ilə qədər enerji istehsalının ən azı 30 faizini bərpa olunan mənbələrdən əldə etməyi hədəfləyir. Artıq Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında günəş və külək enerjisi layihələrinin reallaşdırılması istiqamətində beynəlxalq şirkətlərlə əməkdaşlıqlar formalaşdırılıb. Bu investisiyalar təkcə enerji ixracının strukturunu dəyişmir, eyni zamanda süni intellekt və rəqəmsal texnologiyalar üçün tələb olunan sabit enerji təminatını da gücləndirir. Azərbaycan bu baxımdan regionda enerji dayanıqlığını təmin edən və rəqəmsal keçidi enerji balansı ilə uzlaşdıran nadir ölkələrdən biri kimi çıxış edir.

Süni intellekt dövründə enerji yalnız iqtisadi resurs deyil, həm də strateji texnoloji amilə çevrilir. Hesablama sistemləri, məlumat emalı və yüksək enerji tələb edən alqoritmlərin işləməsi üçün sabit enerji bazası olmadan rəqəmsal innovasiyaların davamlılığı mümkünsüzdür. Azərbaycanın enerji sektoru bu mənada süni intellektin inkişafı üçün vacib infrastruktur dəstəyi formalaşdırmaq potensialına malikdir. Bu potensialın səmərəli istifadəsi üçün dövlətin “Yaşıl enerji” konsepsiyası və “Azərbaycan 2030” strategiyası qarşılıqlı tamamlayıcı rol oynayır. Hazırda süni intellekt və enerji sektorunun inteqrasiyası sahəsində dövlət və özəl sektorun birgə təşəbbüsləri bu istiqamətdə yeni mərhələni formalaşdırır.

Qlobal təcrübədə də enerji və süni intellektin sinerjisi iqtisadi yüksəlişin əsas dayaqlarından sayılır. Məsələn, Norveç və Sinqapur kimi ölkələr enerji effektivliyini artırmaq və süni intellektin sənaye tətbiqlərini genişləndirmək üçün müasir enerji idarəetmə sistemləri qurublar. Azərbaycanın bu istiqamətdə atdığı addımlar, xüsusilə məlumat mərkəzləri və enerji infrastrukturuna yönəlik layihələri regional miqyasda rəqabət üstünlüyü yaradır. Belə bir yanaşma təkcə texnoloji tərəqqini deyil, həm də iqtisadi diversifikasiyanı təşviq edir.

Azərbaycanın enerji və süni intellekt kəsişməsində formalaşan strateji mövqeyi ölkənin gələcək iqtisadi və texnoloji modelinin əsas istiqamətini müəyyənləşdirir. Bu, həm enerji ixracatçısı kimi rolunu yenidən müəyyənləşdirmək, həm də yüksək texnologiyalara əsaslanan yeni iqtisadi modelin təməlini qoymaq anlamına gəlir. Bu baxımdan Rika Nakazavanın fikri Azərbaycanın qlobal enerji və texnologiya xəritəsində artan rolunun beynəlxalq səviyyədə də qəbul olunduğunu təsdiqləyir.

Nuray,

Aznews.az