Arpa idxalında artım və ixracın yüksəlməsi aqrar bazarın yeni mərhələdə formalaşdığını göstərir - ŞƏRH

Bu ilin ilk doqquz ayında Azərbaycanın arpa idxalının həm dəyər, həm də kəmiyyət baxımından nəzərəçarpacaq dərəcədə artması diqqət çəkir. Statistikaya əsasən, idxal həcmi ötən illə müqayisədə dəyərdə 76, kəmiyyət ifadəsində isə 46 faiz yüksəlib. Bu dövrdə ölkə əsasən Qazaxıstan və Rusiyadan arpa alıb, xüsusilə Qazaxıstandan tədarükün kəskin çoxalması ümumi strukturda ciddi dəyişiklik yaradıb. Paralel şəkildə İraqa ixracın böyük tempdə böyüməsi də arpa bazarının ikitərəfli hərəkətini göstərən vacib göstərici kimi önə çıxır.

Mövcud rəqəmlər təkcə tədarük dinamikasını deyil, həm də qlobal və regional bazarlardakı dəyişikliklərin Azərbaycanın daxili balansına necə təsir etdiyini nümayiş etdirir. Qazaxıstandan idxalın dəfələrlə artması həmin ölkənin son illərdə taxıl istehsalı və ixrac logistikası üzrə mövqeyinin güclənməsi ilə üst-üstə düşür. Orta Asiyada genişlənən istehsal sahələri, yeni logistik dəhlizlər və Transxəzər tədarük xətlərinin aktivləşməsi Azərbaycan üçün daha stabil və böyük həcmli arpa mənbəyi yaradıb. Rusiya üzrə rəqəmlərin azalması isə müxtəlif bazar faktorları ilə izah oluna bilər. Son illər Rusiyanın daxili tələbi və aqrar sektorunda aparılan tənzimləmələr bəzi dövrlərdə ixrac göstəricilərinə təsir göstərir, həmçinin qiymətlərin dəyişkənliyi ölkələrin alış strategiyasını yenidən formalaşdırır. Azərbaycan bu iki əsas mənbə arasında tarazlıq saxlayaraq tədarük təhlükəsizliyini genişləndirməyə çalışır ki, bu da ümumi aqrar siyasətdə risklərin diversifikasiyası baxımından praktik yanaşma hesab olunur.

İraqa ixracın kəskin artması regional tələbin böyüməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Yaxın Şərq bazarlarında 2023 və 2024-cü illərdə müşahidə edilən iqlim dəyişkənliyi və məhsuldarlıqda eniş bəzi dövlətlərin xarici tədarükdən asılılığını artırıb. Azərbaycan isə logistika baxımından çevik və keyfiyyət parametrləri baxımından rəqabətqabiliyyətli məhsul təklif etməklə bu boşluğu doldura bilib. İxrac artımı həm də müxtəlif illərdə ölkə daxilində istehsal-sərf nisbətində yaranan dalğalanmaların bazar üçün yeni imkanlar yaratdığını göstərir. Arpanın heyvandarlıq sektorunda əsas komponent olması qiymət volatilliyinin digər taxıl növləri ilə müqayisədə daha sürətli yayılmasına səbəb olur və ölkənin həm idxalda, həm də ixracda aktiv qalması bu təsirləri balanslaşdırmağa imkan verir.

Həm idxalın artması, həm də ixracın yüksəlməsi aqrar bazarın çevikliyini əks etdirən iki istiqamətli dinamikanı birləşdirir. Qlobal taxıl tədarükündə iqlim, logistika və siyasət faktorları 2024-cü ildə də dəyişkənlik yaradır, buna görə Azərbaycan kimi tranzit və ticarət imkanları geniş olan ölkələr bazar payını qorumaq üçün adaptiv mövqe sərgiləyir. Cari tendensiyalar göstərir ki, ölkənin arpa tədarükündə əsas məqsəd stabil mənbələrin genişləndirilməsi və xarici bazarlardakı ehtiyacların real qiymətləndirilməsi yolu ilə iqtisadi çevikliyi artırmaqdır. Bu isə həm daxili ərzaq təhlükəsizliyinə, həm də aqrar məhsulların ixrac coğrafiyasının genişlənməsinə xidmət edən strateji xətt formalaşdırır.

Aznews.az