ÜDM-də artımın əsas yükü qeyri-neft sektorunun üzərinə keçir

Bu məlumatlar ölkə iqtisadiyyatında ilin ilk on bir ayında ümumi artımın qorunduğunu, struktur daxilində isə sektorlar üzrə fərqli dinamikanın formalaşdığını göstərir. ÜDM 1,6 faiz yüksəlib, artımın əsas yükü qeyri neft-qaz sahələrinin üzərində cəmləşib, neft-qaz sektorunda isə əlavə dəyərin azalması müşahidə olunub. Struktur paylanmada ən böyük yükü sənaye daşıyıb, hər nəfərə düşən ÜDM-in dəyəri isə 11 min manatdan çox olub.

İqtisadi mənzərəni bütöv şəkildə qiymətləndirərkən diqqət çəkən əsas məqam qeyri neft-qaz sektorunun artım tempinin sabit qalmasıdır. Qlobal iqtisadiyyatda enerji qiymətlərinin dəyişkənliyi və geoiqtisadi risklərin yüksəldiyi bir dövrdə diversifikasiya xəttinin ÜDM strukturunda daha görünən pay qazanması Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Qeyri neft-qaz sektorundakı 3,2 faizlik genişlənmə daxili istehlaka, xidmət sferasında bərpa prosesinə və dövlətin uzunmüddətli inkişaf prioritetlərinə uyğun şəkildə formalaşan real tendensiyanı əks etdirir. ÜDM strukturunda ticarət, nəqliyyat, informasiya və rabitə kimi xidmət sahələrinin ümumi payının yüksək olması da dünya iqtisadiyyatında müşahidə olunan keçid modelinə uyğundur, çünki son illər qlobal artımın böyük hissəsi məhz xidmətlərdən qaynaqlanır.

Sənayenin ÜDM-də 34 faizlik payı hələ də enerji sektoru ilə bağlı tarazlığı qoruyur, lakin paralel olaraq tikinti, kənd təsərrüfatı və turizm üzrə formalaşan dinamiklik iqtisadiyyatın struktur adaptasiyasını daha dayanıqlı müstəviyə keçirən faktordur. Bu sahələrdə genişlənmə həm regionlarda iqtisadi aktivliyi artırır, həm də yeni məşğulluq imkanları yaradır ki, bu da qlobal tələbin dəyişməsi fonunda iqtisadi sabitlik üçün mühüm amildir. Xalis vergilərin ÜDM-də payının 9,5 faiz olması dövlət büdcəsinin iqtisadi dövriyyə ilə sinxronlaşdığını göstərir, çünki fiskal gəlirlərdə sabitlik makroiqtisadi idarəetmənin vacib elementidir.

Neft-qaz sektorunun əlavə dəyərindəki 1,8 faizlik azalmanın fonunda ümumi ÜDM-in artması isə iqtisadi sistemin artıq bir mənbəyə bağlılığının zəiflədiyini göstərən əhəmiyyətli göstəricidir. Bu tendensiya uzun illərdir hədəflənən qeyri-neft iqtisadiyyatının güclənməsi xəttinin praktiki nəticələrindən biridir. Eyni zamanda, hər nəfərə düşən ÜDM-in 11 min manatdan yuxarı olması əhalinin iqtisadi fəaliyyətlə əlaqəli istehsal dəyərində müsbət dəyişimin davam etdiyini göstərir, çünki bu göstərici həm iqtisadi artım, həm də demoqrafik dinamika ilə bağlı inteqral nəticədir.

Ümumi mənzərə göstərir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında 2024-cü ilin yekunlarına doğru struktur baxımından daha balanslı inkişaf formalaşır. Enerji sektorundakı dəyişikliklərə baxmayaraq ümumi artımın qorunması və qeyri-neft sahələrinin payının yüksəlməsi qlobal iqtisadi transformasiya proseslərinə adekvat cavabdır. Bu tendensiyanın davamı gələcək dövrdə həm makroiqtisadi sabitlik, həm də dayanıqlı inkişaf baxımından mühüm rol oynaya bilər, çünki real sektorun müxtəlif istiqamətlərdə genişlənməsi iqtisadi risklərin bölüşdürülməsini gücləndirir.

Aznews.az