Azərbaycan və BMT DİM-lər üzrə milli izləmə modelini formalaşdırır - ŞƏRH

Azərbaycan ilə BMT arasında Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri üzrə Milli İzləmə Sisteminin hazırlanması ilə bağlı aparılan müzakirələr ölkənin inkişaf gündəliyində yeni mərhələyə keçidin siqnalı kimi qiymətləndirilir. Rəsmi açıqlamaya əsasən, söhbət 2026-2030-cu illəri əhatə edən əməkdaşlıq çərçivəsi fonunda DİM-lərin icrasının daha sistemli, ölçülə bilən və regional səviyyədə izlənilə bilən mexanizmlərlə təmin olunmasından gedir. Bu yanaşma dayanıqlı inkişafın yalnız strateji hədəf kimi deyil, real icra və nəticə ölçümü ilə müşayiət olunan idarəetmə modeli kimi qəbul edildiyini göstərir.

Qlobal səviyyədə Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrası artıq sadəcə siyasi öhdəlik yox, iqtisadi planlaşdırmanın ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilib. BMT-nin son hesabatlarına görə, DİM-lər üzrə monitorinq mexanizmləri güclü olan ölkələrdə dövlət proqramlarının effektivliyi və resursların hədəfli istifadəsi daha yüksəkdir. Xüsusilə Avropa İttifaqı, Kanada və Cənubi Koreya kimi ölkələr milli izləmə platformaları vasitəsilə sosial rifah, yaşıl iqtisadiyyat və inklüziv artım üzrə göstəriciləri real vaxt rejiminə yaxın formada qiymətləndirir. Azərbaycanın da bu istiqamətdə Milli İzləmə Sistemi yaratmaq niyyəti beynəlxalq praktikaya uyğun və rasional addım kimi görünür.

Belə sistemlərin əsas üstünlüyü qərarvermə prosesində məlumat əsaslı yanaşmanı gücləndirməsidir. Dayanıqlı inkişaf məqsədləri bir qayda olaraq iqtisadi artım, sosial bərabərlik və ekoloji tarazlıq arasında balans tələb edir. Monitorinq mexanizmi isə bu balansın hansı sahədə pozulduğunu vaxtında aşkar etməyə imkan verir. Məsələn, Dünya Bankının araşdırmalarında göstərilir ki, regionlar üzrə lokallaşdırılmış DİM göstəriciləri sosial infrastruktur və məşğulluq layihələrinin daha dəqiq planlaşdırılmasına şərait yaradır. Azərbaycanda regionlar üzrə DİM-lərin lokallaşdırılması istiqamətində əməkdaşlığın davam etdirilməsi də məhz bu məqsədə xidmət edir.

İqtisadi baxımdan Milli İzləmə Sistemi investisiya mühitinə də dolayı təsir göstərən alət hesab olunur. Beynəlxalq maliyyə institutları və inkişaf tərəfdaşları üçün şəffaf və ölçülə bilən göstəricilər ölkə risklərinin qiymətləndirilməsində mühüm rol oynayır. OECD və BMT-nin birgə tədqiqatları göstərir ki, DİM-lər üzrə açıq və strukturlaşdırılmış məlumat bazası olan ölkələrdə inkişaf yönümlü investisiyaların həcmi daha stabil olur. Bu baxımdan Azərbaycan üçün belə bir sistem həm daxili planlaşdırma, həm də beynəlxalq tərəfdaşlıq müstəvisində əlavə üstünlüklər yarada bilər.

Əməkdaşlıq çərçivəsində BMT-nin ixtisaslaşmış qurumları ilə birgə iş aparılması texniki və metodoloji baxımdan da önəmlidir. Qlobal təcrübədə milli statistika orqanları ilə BMT strukturları arasında sinxron əməkdaşlıq məlumatların keyfiyyətini artırır və beynəlxalq müqayisəliliyi təmin edir. Bu, eyni zamanda dövlət proqramlarının icrasında hesabatlılıq mədəniyyətinin güclənməsinə gətirib çıxarır. Azərbaycanda bu prosesin institusional səviyyədə qurulması uzunmüddətli perspektivdə dayanıqlı inkişafın idarə olunmasında ardıcıllığı təmin edən mexanizm rolunu oynaya bilər.

Aznews.az