İcbari sığorta bazarında artım və balans: yığımlar artır, ödəniş nisbəti sabit qalır - ŞƏRH

Bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanda icbari sığorta bazarında qeydə alınan göstəricilər sektorun artım tempinin davam etdiyini, lakin funksional balans baxımından fərqli mərhələdə olduğunu göstərir. Rəsmi məlumatlara əsasən, icbari sığorta növləri üzrə toplanmış sığorta haqları 331,3 milyon manatı ötüb və bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 7 faiz artım deməkdir. Eyni zamanda, ödənişlərin həcmi 131,7 milyon manata çatıb ki, bu da illik müqayisədə 4,5 faiz çoxdur. Statistik dinamika bazarın genişləndiyini göstərsə də, ödəniş nisbətinin azalması diqqət çəkən əsas məqamlardan biridir.

Məlumatlar göstərir ki, 11 ay ərzində icbari sığorta üzrə toplanan hər 100 manat sığorta haqqının təxminən 39,7 manatı ödəniş kimi geri qaytarılıb. Bu göstərici ötən ilin eyni dövründə 40,7 manat idi. Nisbətdəki azalma nominal baxımdan böyük olmasa da, icbari sığorta bazarının struktur xüsusiyyətlərini anlamaq baxımından əhəmiyyətlidir. Qlobal sığorta təcrübəsində icbari sığorta növləri adətən daha stabil, lakin daha aşağı ödəniş nisbəti ilə xarakterizə olunur. Bunun əsas səbəbi bu məhsulların kütləvi xarakter daşıması və risklərin geniş portfel üzrə paylanmasıdır.

İcbari sığorta bazarının artımı əsasən normativ tələblərin icrası və əhatə dairəsinin genişliyi ilə bağlıdır. Avtonəqliyyat vasitələrinin mülki məsuliyyətinin icbari sığortası, daşınmaz əmlakın icbari sığortası kimi məhsullar iqtisadi aktivlikdən asılı olmayaraq sabit yığım yaradır. Bu baxımdan, 7 faizlik artım bazarın kəmiyyət baxımından genişlənməsini deyil, mövcud mexanizmlərin işləkliyini əks etdirir. Ödənişlərin artım tempinin yığımlardan geri qalması isə risklərin reallaşma tezliyi və zərər strukturu ilə bağlıdır.

Ümumi sığorta bazarının göstəriciləri ilə müqayisə icbari sığortanın mövqeyini daha aydın göstərir. Hesabat dövründə ölkədə fəaliyyət göstərən 16 sığorta şirkəti üzrə ümumi sığorta haqları 1 milyard 365 milyon manatı ötüb və bu, illik müqayisədə 11,7 faiz artım deməkdir. Eyni zamanda, ümumi ödənişlər 21,7 faiz artaraq 844,8 milyon manata çatıb. Nəticədə, bazar üzrə orta ödəniş nisbəti 61,9 faizə yüksəlib. Bu göstərici icbari sığortada müşahidə olunan 39,7 faizlik nisbətlə müqayisədə ciddi fərq yaradır və könüllü sığorta növlərinin daha aktiv kompensasiya mexanizminə malik olduğunu göstərir.

Beynəlxalq təcrübədə icbari sığorta bazarları daha çox sosial və hüquqi risklərin minimuma endirilməsinə xidmət edir və kommersiya baxımından yüksək ödəniş nisbəti ilə seçilmir. Avropa ölkələrində də icbari sığorta seqmentində zərər nisbəti adətən könüllü sığorta ilə müqayisədə aşağı olur. Azərbaycanda da oxşar model formalaşır. Bu, bir tərəfdən sığorta şirkətlərinin maliyyə dayanıqlığını qoruyur, digər tərəfdən isə icbari sığortanın əsas məqsədinin tam kompensasiya deyil, minimum təminat olduğunu göstərir.

İcbari sığorta bazarı daha çox stabil yığım və risklərin standartlaşdırılmış idarə olunması funksiyasını yerinə yetirir. Bu seqment bazarın ümumi həcmini böyütsə də, ödəniş yükünün əsas hissəsi tədricən könüllü sığorta növlərinin üzərinə keçir. Bu struktur dəyişiklikləri sığorta sektorunun mərhələli şəkildə diferensiallaşdığını və funksional bölgünün formalaşdığını göstərir.

Bazarda artım davam etsə də, ödəniş nisbətinin sabit və nisbətən aşağı qalması bu sahənin xarakterik xüsusiyyəti kimi çıxış edir. Bu model qlobal tendensiyalarla uyğunluq təşkil edir və sığorta bazarında icbari və könüllü seqmentlər arasında rolların daha aydın şəkildə bölüşdürülməsinə zəmin yaradır.

Aznews.az