Bakı metrosunda yeni tarif modelləri: sərnişinlər və iqtisadi tərəflər üçün gözləntilər - ŞƏRH

“Bakı Metropoliteni” QSC gələcəkdə aylıq, birdəfəlik və məsafədən asılı tarif kartlarının tətbiqi imkanlarını nəzərdən keçirir. Qurumun sədrinin müşaviri Emil Əhmədovun sözlərinə görə, müxtəlif sosial qruplar üçün fərqli yanaşmaların müəyyənləşdirilməsi müzakirə olunur. O, tələbələr, sosial yardıma ehtiyacı olanlar və həssas kateqoriyalar üçün ayrıca güzəştlərin nəzərdən keçirildiyini bildirib. Bununla yanaşı, dünyada geniş tətbiq edilən məsafə əsaslı ödəniş modelinin Azərbaycanda da gündəmə gətirildiyi açıqlanıb.

Metroda yeni ödəniş sistemlərinin tətbiqi ideyası yalnız texniki və təşkilati məsələlərlə məhdudlaşmır, həm də ciddi iqtisadi və sosial nəticələrə malik ola bilər. Hal-hazırda sərnişinlər vahid gediş haqqı ödəyirlər. Bu model sadəliyi ilə seçilsə də, fərqli məsafələr qət edən sərnişinlərin bərabər məbləğ ödəməsi bəzən ədalətsizlik hissi yaradır. Məsafədən asılı tarif sisteminə keçid isə daha ədalətli bölgü kimi görünür, çünki az məsafə gedən sərnişin az, daha uzun məsafə qət edən isə çox ödəmiş olacaq. Bu yanaşma beynəlxalq təcrübədə də geniş tətbiq olunur, məsələn, London, Moskva və İstanbul kimi iri metropoliten şəbəkələrində məsafəyə uyğun ödəniş mexanizmləri illərdir işlək vəziyyətdədir.

Digər tərəfdən, məsafə əsaslı sistemin tətbiqi əlavə texnoloji xərclər və inzibati idarəetmə yükü də yaradır. Turniketlərin, kart oxuyucuların və proqram təminatının bu modelə uyğunlaşdırılması maliyyə baxımından ciddi investisiya tələb edə bilər. Bu səbəbdən qərarın yalnız sosial və iqtisadi balans əsasında verilməsi vacibdir. Çünki tariflərin dəyişdirilməsi bir tərəfdən sərnişinlərin ödəmə davranışını dəyişə, digər tərəfdən metro şirkətinin maliyyə sabitliyini təmin edə bilər.

Aylıq kartların tətbiqi ideyası isə daha çox daimi sərnişinlərin xeyrinə olacaq. Xüsusən tələbələr və gündəlik metrodan istifadə edənlər üçün aylıq limitsiz kart həm büdcəyə qənaət, həm də rahatlıq gətirəcək. Belə bir modelin tətbiqi sərnişinlərin loyallığını artırmaqla yanaşı, metropolitenin gəlir sabitliyini də təmin edə bilər. Çünki aylıq kart satışları sabit və proqnozlaşdırıla bilən maliyyə axını yaradır.

Sosial qruplara fərqli yanaşma məsələsi də xüsusi diqqət tələb edir. Güzəştlərin tələbələr, əlilliyi olan şəxslər və sosial yardıma ehtiyacı olan təbəqələr üçün nəzərdə tutulması həm sosial siyasətin, həm də ictimai nəqliyyatda bərabər imkanların gücləndirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir. Lakin güzəştlərin həcmi və tətbiqi mexanizmi dəqiq müəyyən edilməlidir ki, həm sosial ədalət təmin edilsin, həm də metropolitenin maliyyə dayanıqlılığı pozulmasın.

Metropolitenin maliyyə imkanları tariflərlə yanaşı, dövlət dəstəyi və sərnişin sıxlığı ilə də sıx bağlıdır. Son illərdə Bakı metrosunun sərnişindaşıma həcmi ildə yüz milyonlarla gedişi əhatə edir. Bu, həm şəhərin nəqliyyat yükünün yüngülləşdirilməsində vacib rol oynayır, həm də iqtisadi dövriyyəyə mühüm təsir göstərir. Yeni tarif modelləri tətbiq edilərsə, həm sərnişinlərin gündəlik xərclərinə, həm də metropolitenin gəlir strukturuna təsir edəcək. Ona görə də bütün qərarlar ictimaiyyətlə açıq müzakirələrdən sonra qəbul edilməlidir.

Bakı metrosu uzun illərdir paytaxtın əsas ictimai nəqliyyat dayaqlarından biri olaraq həm şəhərin hərəkətlilik səviyyəsini, həm də sosial həyatın dinamikasını müəyyənləşdirir. Yeni ödəniş sistemləri ilə bağlı ideyalar bu funksiyanı zəiflətməməli, əksinə gücləndirməlidir. Gözləntilər ondan ibarətdir ki, bütün sosial qruplar üçün ədalətli, şəffaf və dayanıqlı tarif mexanizmi qurulsun, həm sərnişinlər qazanmış olsun, həm də metro uzunmüddətli sabit fəaliyyətini davam etdirsin.

Nuray,

Aznews.az