Xoşbəxtliyin elmi: İnsanlar nə zaman özünü xoşbəxt hiss edir?

Xoşbəxtlik insanın həyatında ən çox axtardığı, lakin bəzən ən çətin tapdığı dəyərlərdən biridir. Kimisi xoşbəxtliyi var-dövlətlə, kimisi ailə ilə, kimisi isə uğurla ölçür. Əslində isə xoşbəxtlik yalnız şəxsi hiss deyil, həm də elm tərəfindən araşdırılan bir mövzudur. Psixoloqlar, neyroloqlar və sosioloqlar bu anlayışa fərqli tərəflərdən yanaşaraq xoşbəxtliyin həm beyində, həm də cəmiyyətdə necə formalaşdığını izah etməyə çalışırlar.

Elm göstərir ki, xoşbəxtliyin bünövrəsi insan beynində serotonin, dopamin və oksitosin kimi hormonlarla bağlıdır. Bu hormonların səviyyəsi artanda insan özünü daha pozitiv və rahat hiss edir. Maraqlıdır ki, bu maddələr hər zaman böyük uğurlar nəticəsində yaranmır. Bəzən sadə bir gəzinti, dostlarla söhbət, yaxşı musiqi dinləmək və ya təbiətdə vaxt keçirmək də beyində xoşbəxtlik hormonlarının yüksəlməsinə səbəb olur. Yəni xoşbəxtlik çox vaxt sadə gündəlik anlarda gizlənir.

Müxtəlif ölkələrdə aparılan araşdırmalar da maraqlı nəticələr ortaya qoyur. Məsələn, Skandinaviya ölkələri xoşbəxtlik indeksində uzun illərdir ilk sıralarda yer alır. Bunun əsas səbəbi onların sosial rifah sistemidir: insanlar özlərini təhlükəsiz, təminatlı və dəyərli hiss edirlər. Asiya ölkələrində xoşbəxtlik daha çox harmoniya, mənəvi rahatlıq və kollektiv dəyərlərlə bağlıdır. Azərbaycanda isə xoşbəxtlik anlayışı ən çox ailə münasibətləri, yaxın dost çevrəsi və qonaqpərvərliklə ölçülür. Yəni xoşbəxtliyin universal bir formulu yoxdur, amma insanlar ümumilikdə oxşar amillərlə xoşbəxt olurlar.

Bununla yanaşı, xoşbəxtliyin iqtisadi tərəfləri də danılmazdır. Pul insanı xoşbəxt edə bilərmi sualı çoxdan müzakirə olunur. Elm bu məsələdə maraqlı cavab verir: müəyyən bir həddə qədər pul insan həyat keyfiyyətini artırır, çünki əsas ehtiyaclar ödənilir və insan rahatlıq tapır. Amma bu həddi keçəndən sonra gəlirin artması xoşbəxtliyi mütləq yüksəltmir. Əksinə, bəzən çoxluq insanı daha çox stressə, yarışa və tənhalığa sürükləyə bilir. Ona görə də xoşbəxtlik yalnız maddi rifahla ölçülə bilməz.

Xoşbəxtlik həm də məqsədli həyatla bağlıdır. Psixoloqlar deyir ki, insan özünü ən çox xoşbəxt hiss edir ki, həyatı müəyyən mənaya malik olur. Bu məqsəd böyük ola bilər – məsələn, cəmiyyətə faydalı işlər görmək, yaxud sadə – sevdiyi işlə məşğul olmaq, ailəsinə dəstək olmaq. Hər iki halda məqsəd insana motivasiya və daxili güc verir.

Nəticə olaraq, xoşbəxtlik nə hazır bir düstur, nə də yalnız xüsusi insanlara aid bir hissdir. Bu, həm daxili dünyamızın balansı, həm də ətrafımızdakı münasibətlərin harmoniyası ilə formalaşır. Xoşbəxt olmaq üçün çox vaxt böyük uğurları gözləmək lazım deyil. Sadə gündəlik anlarda, sevdiklərimizlə keçirdiyimiz vaxtda və özümüzə yaratdığımız kiçik xoş vərdişlərdə xoşbəxtliyin ən saf formasını tapmaq mümkündür. Əslində xoşbəxtlik insanın onu görmək bacarığı ilə ölçülür.

AzNews.az