Zehni yüklənmə və emosional yanma sindromu

Müasir insanın psixoloji vəziyyətini tək bir anlayışla ifadə etmək lazım olsa, “zehni yüklənmə” buna ən yaxın ifadə olar. Texnologiyanın, sosial medianın, sürətli ritmli həyatın, daim artan gözləntilərin içində beyin fasiləsiz məlumat, məsuliyyət və duyğu axınına məruz qalır. Bu proses bir müddət sonra emosional enerjini tükəndirir və “emosional yanma sindromu”na gətirib çıxarır. Yanma sadəcə fiziki yorğunluq deyil — o, psixikanın köhnə motivasiya sistemlərinin çökməsidir.

Emosional yanma adətən yüksək məsuliyyətli, empatik və perfeksionist insanlarda daha tez yaranır. Onlar özlərindən çox şey gözləyir, “yaxşı olmalıyam, daha çox etməliyəm” düşüncəsi ilə yaşadıqları üçün, zamanla daxili ehtiyatları tükənir. Başlanğıcda sadəcə bir az yorğunluq, konsentrasiya çətinliyi və narazılıq kimi hiss olunur. Amma zaman keçdikcə maraqsızlıq, mənasızlıq hissi, dərin apatiya və hətta fiziki simptomlar meydana çıxır. İnsan işə, münasibətlərə, hətta sevdiyi şeylərə qarşı hisslərini itirir.

Beyin daimi yüklənmə vəziyyətində olduqda, “stress hormonu” kortizolun səviyyəsi yüksək qalır. Bu, həm emosional, həm də fizioloji tarazlığı pozur: yuxu keyfiyyəti azalır, immun sistem zəifləyir, qərarvermə bacarığı pisləşir. Emosional yanma bəzən depressiya ilə qarışdırılır, lakin fərq ondadır ki, yanma çox vaxt məqsədlə bağlı məyusluqdan yaranır, yəni “mən çox çalışdım, amma heç nə dəyişmədi” düşüncəsindən.

Bu vəziyyətdən çıxış yalnız istirahət və tətil deyil. Əsl bərpa üçün insanın dəyərlər sistemini yenidən qurması, prioritetləri dəyişməsi və özünə qarşı şəfqət göstərməsi vacibdir. Emosional yanmadan sağalma prosesi, “yavaşlamağın” və “dayanmağın” psixoloji cəsarətini tələb edir. İnsan beyninin təbii ritmi fasilə və balans üzərində qurulub, lakin müasir həyat bu balansı pozur. Əgər bir nöqtədə insan “artıq davam edə bilmirəm” deyirsə, bu, zəiflik deyil, beynin kömək çağırışıdır.

Emosional yanma həm də insanın mənasızlıq hissi ilə qarşılaşdığı yerdir. Bu anda psixoloji dönüş nöqtəsi başlaya bilər: insan anlamağa başlayır ki, onun dəyəri yalnız məhsuldarlıqda deyil. Həyatın mənası sadəcə nələr etdiyimizdə deyil, kim olduğumuzdadır. Özünü dərk etmək, hisslərini qəbul etmək və bəzən sadəcə nəfəs almaq — bərpanın başlanğıcıdır. Çünki bəzən ən dərin şəfa, heç nə etməməyə icazə verməkdən başlayır.

AzNews.az