2050-ci ilə qədər su böhranı riskinin 30 % artacağı proqnozlaşdırılır - ŞƏRH

Qlobal miqyasda su istehlakının illik 4 trilyon kubmetrə çatması artıq suyun yalnız gündəlik həyatın deyil, sənaye və kənd təsərrüfatı inkişafının əsas dayaqlarından biri olduğunu bir daha təsdiqləyir. Bakı Su Həftəsində səslənən rəqəmlər göstərir ki, xüsusən də sənayenin sürətli inkişafı ilə bərabər suya tələbat kəskin artıb, nəticədə böyük miqdarda tullantı suları yaranır. Tekstil, qida emalı, günəş paneli istehsalı və kağız sənayesi kimi sahələrdə hər bir məhsulun hazırlanması üçün on minlərlə litr su sərf olunur ki, bu da həm təbii ehtiyatların sürətlə azalmasına, həm də çirklənmə yükünün artmasına səbəb olur.

Qlobal səviyyədə su böhranının artıq 2-3 milyard insanı əhatə etməsi faktı məsələnin yalnız ekoloji deyil, həm də sosial və iqtisadi ölçülərinin olduğunu ortaya qoyur. Məsələn, BMT-nin son hesabatlarına əsasən, 2050-ci ilə qədər suya çıxış çətinliyi yaşayan əhalinin sayı 30 faizədək arta bilər. Bu, xüsusən yüksək urbanizasiya və sənayeləşmə ilə seçilən regionlarda daha kəskin təsir göstərəcək. Çünki tullantı sularının təmizlənmədən təbii hövzələrə axıdılması ekosistemdə balansı pozmaqla yanaşı, kənd təsərrüfatında istifadə edildikdə insan sağlamlığı üçün ciddi risklər doğurur. Məhz yüksək konsentrasiyalı metal duzlarının tərəvəz və meyvələrin suvarılmasında istifadəsi qida zəncirinə toksiki maddələrin daxil olmasına gətirib çıxara bilər.

Əldə olunan təcrübə göstərir ki, dayanıqlı texnologiyaların tətbiqi bu problemlərin qarşısını almaq üçün əsas şərtdir. Son illərdə Avropa İttifaqı ölkələrində membran texnologiyaları və biotexnoloji üsullar sayəsində tullantı sularının 80 faizədək təmizlənərək sənayedə və kənd təsərrüfatında təkrar istifadəsi mümkün olub. İsraildə isə suyun təkrar emal göstəricisi artıq 85 faizi keçib və bu model dünya miqyasında ən uğurlu təcrübə hesab olunur. Texnologiyaların tətbiqi yalnız ekoloji mühafizəyə deyil, həm də iqtisadi səmərəliliyə xidmət edir. Çünki təmiz suya olan tələbatın azalması istehsal proseslərinin xərclərini optimallaşdırır, əlavə olaraq tullantıların utilizasiyası ilə bağlı məsrəfləri də aşağı salır.

Azərbaycan üçün bu istiqamətdə beynəlxalq trendlərin izlənməsi və uyğun adaptasiya mexanizmlərinin hazırlanması xüsusi əhəmiyyət daşıyır. COP29-a ev sahibliyi edəcək bir ölkə kimi, tullantı sularının təmizlənməsi, resursların təkrar istifadəsi və daha qənaətli istehsal metodlarının tətbiqi həm ekoloji öhdəliklərin icrası, həm də iqtisadi sabitlik baxımından strateji addım sayılır. Bu, eyni zamanda kənd təsərrüfatının dayanıqlı inkişafına dəstək verəcək, ixrac potensialının güclənməsinə, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına şərait yaradacaq.

Qlobal tendensiyalara əsasən, suyun idarə olunması yalnız texnoloji məsələlərlə məhdudlaşmır, həm də idarəçilik və maarifləndirmə mexanizmlərinin gücləndirilməsini tələb edir. İstehsalçıların məsuliyyətli davranışı, cəmiyyətin suya qənaət mədəniyyətinin formalaşması və dövlətlərin uzunmüddətli strateji planları olmadan dayanıqlı nəticə əldə etmək mümkün deyil. Əgər suyun istehlak strukturu düzgün tənzimlənərsə, tullantıların idarə olunmasında innovativ həllər geniş tətbiq olunarsa, mövcud böhranı idarə olunan mərhələyə gətirmək mümkündür.

Nuray,

Aznews.az