Enerji layihələrində əsas çağırışlar kapital xərcləri və təchizat zəncirləridir - ŞƏRH

Azərbaycanda keçirilən I Azərbaycan Beynəlxalq İnvestisiya Forumunda energetika nazirinin müavini Orxan Zeynalov çıxışı zamanı ölkədə həyata keçirilən iri enerji layihələrinin iki əsas çağırışına diqqət çəkib. Onun sözlərinə görə, həm ənənəvi, həm də yaşıl enerji təşəbbüslərinin uğuru birbaşa kapital xərclərinin optimallaşdırılması və təchizat zəncirlərinin effektiv idarə edilməsindən asılıdır. Nazir müavini qeyd edib ki, transsərhəd əlaqələndirmə layihələri, etibarlı tranzit marşrutları və regional inteqrasiya bu baxımdan mühüm rol oynayır. O əlavə edib ki, nəqliyyat xərclərinin azaldılması və daşınma müddətinin qısaldılması layihələrin ümumi səmərəliliyinə birbaşa təsir göstərir.

Qlobal səviyyədə də kapital xərcləri və təchizat zənciri məsələləri enerji sektorunda aparıcı problemlərdən sayılır. McKinsey və FitchSolutions kimi analitik qurumların hesabatlarında bildirilir ki, xüsusilə bərpa olunan enerji və infrastruktur modernləşməsi sahəsində CAPEX sürətlə artır, lakin bu artımın idarə olunması çətinlik yaradır. Xammal qiymətlərində dalğalanmalar, texnologiya və material tədarükçülərinin məhdud sayı, həmçinin işçi qüvvəsi çatışmazlığı iri layihələrin vaxtında reallaşmasına mane ola bilir. Bərpa olunan enerji texnologiyalarında istifadə olunan nadir metallar və komponentlər üzrə qlobal tələbin sürətlə yüksəlməsi də istehsal və logistika imkanlarını çətinləşdirir.

Azərbaycanın qarşısında duran vəzifə bu qlobal çağırışları regional xüsusiyyətlərə uyğun həll etməkdir. İlk növbədə, CAPEX yükünün azaldılması üçün beynəlxalq maliyyə institutları, dövlət dəstəyi və vergi güzəştləri kimi maliyyə mexanizmlərinin gücləndirilməsi vacibdir. Layihələrin dayanıqlı icrası üçün risk paylaşımı prinsiplərinə əsaslanan müqavilə modellərinin tətbiqi, tədarük prosesində çoxsaylı mənbələrdən istifadə edilməsi və yerli istehsal imkanlarının artırılması təxirəsalınmaz addımlar hesab olunur. Bununla yanaşı, Orta Dəhliz və “yaşıl enerji dəhlizi” kimi təşəbbüslərin səmərəli şəkildə işləməsi tranzit xərclərinin minimuma endirilməsinə və logistikanın etibarlılığının yüksəlməsinə imkan verə bilər.

Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, bu istiqamətdə aparılan islahatlar ölkələrin rəqabət qabiliyyətini yüksəldir. Məsələn, Avropa İttifaqı daxilində yaşıl enerji layihələrinin icrasında tədarük zəncirlərinin diversifikasiyası və logistik xərclərin azaldılması nəticəsində investisiya riskləri azalıb. Azərbaycanda da oxşar yanaşmanın tətbiqi iri layihələrin reallaşma sürətini artırmaqla yanaşı, xarici investorlar üçün cəlbedici mühit formalaşdıracaq.

Əgər kapital xərclərinin idarə olunması və təchizat zəncirlərinin gücləndirilməsi üzrə sistemli tədbirlər həyata keçirilsə, Azərbaycanın enerji sektorunda həyata keçirilən milyardlıq layihələrin iqtisadi səmərəliliyi yüksələcək. Bu, həm ənənəvi energetika, həm də yaşıl enerji layihələrinin uğurlu icrasını təmin etməklə ölkənin tranzit potensialını və beynəlxalq bazarlarda mövqeyini gücləndirəcək.

Nuray,
Aznews.az